چرا چاقی جهان گرسنه را می بلعد؟

گزارش های بین المللی حاکیست بااینکه بیماری چاقی تا حالا در کشورهای با درآمد بالا بیشتر خودنمایی کرده اما این روند در کشورهای در حال توسعه و فقیر نیز رو به افزایش است بطوریکه پیش بینی می شود بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ به چاقی مبتلا شوند.
چاقی یک بحران در زمینه سلامت عمومی در عرصه جهانی شمرده می شود که یک سوم کل جمعیت جهان با آن دست به گریبان هستند. بر اساس گزارش های انتشار یافته از هر پنج کودک یک نفر و بیش از یک نفر از هر سه بزرگسال به این بیماری گرفتار هستند. بیماریهای زمینه ای گوناگونی مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری ایسکمیک قلبی، کبد چرب، چربی خون، سیروز کبدی، سنگ کیسه صفرا، سکته، سرطان، پوکی استخوان، ناباروری و لطمه های روانی به چاقی ارتباط دارد.
زنگ خطر افزایش سرعت چاقی در کشورها باعث شده تا رسانه های مختلف به این معضل پرداخته و چرایی، پیامدها و راهکارهای مقابله با آنرا مورد بررسی قرار دهند. حال این پرسش به ذهن می رسد که روند چاقی در کدام کشورها سرعت بیشتری دارد؟
کشورهای صدر لیست چاقی
پایگاه اطلاع رسانی «مدیکال نیوز تودی» در گزارشی با عنوان «چرا ۶ کشور از ۷ کشور فهرست چاق ترین کشورها انگلیسی زبان هستند؟» دراین زمینه نوشت: به ترتیب آمریکا، مکزیک، نیوزلند، استرالیا، انگلستان، کانادا و ایرلند کشورهایی هستند که بالاترین نرخ چاقی در جهان را دارند. به استثنای مکزیک، همه این کشورها در مورد زبان اشتراک دارند. در حقیقت، طبق آخرین گزارش «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» (OECD) در مورد نرخ چاقی، ۳۳ کشور در لیست بالاترین نرخ چاقی قرار دارند.
به ترتیب آمریکا، مکزیک، نیوزلند، استرالیا، انگلستان، کانادا و ایرلند کشورهایی هستند که بالاترین نرخ چاقی در جهان را دارند
طبق گزارش یاد شده، کشورهایی مانند ژاپن، کره، سوئیس، ایتالیا، نروژ، سوئد و اتریش در بین ۱۰ کشور با کمترین نرخ چاقی قرار دارند؛ برای اینکه دو کشور نخست از سبک زندگی کشورهای آسیایی و دیگر کشورهای نامبرده نیز به خوبی از سبک زندگی کشورهای شمال و جنوب اروپا پیروی می کنند.
بسیاری از مردم، همچون متخصصان تغذیه، متخصصان مراقبت های بهداشتی و اقتصاددانان در تعجب هستند که چه چیزی تمام کشورهای آنگلوساکسون را در صدر لیست چاق ترین کشورها قرار می دهد؟
یک فرضیه این است که همه کشورهای حاضر در لیست، تحت تاثیر سبک زندگی آمریکایی هستند. از آنجائیکه کشورهایی که به یک زبان صحبت می کنند، به احتمال زیاد خاصیت های یک کشور بزرگ را با سهولت و سرعت بیشتری جذب می کنند، بدین سبب این نظریه نیز طبق همین استدلال اثبات می شود.
اما چرا مکزیک در بین این کشورها قرار دارد؟ از نظر تاریخی، مکزیک تا همین اواخر هیچ گاه یک کشور دارای اضافه وزن نبود. با این وجود، در طول دهه ۱۹۹۰ این کشور به موافقتنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی یا به اختصار «نفتا» ملحق شد و شیوه های تجاری ایالات متحده و احیانا سبک زندگی آمریکایی همچون استقبال از فست فودها نیز به تدریج جزئی از زندگی آنان شده است. آمد و شد میان دو کشور نیز می تواند یکی دیگر از این عوامل باشد، برای اینکه مکزیک همسایه آمریکا است.
انگلیس چاق ترین کشور اروپاست و نرخ چاقی یا اضافه وزن در این کشور به سرعت درحال افزایش است. با وجود این که لندن در ۱۰ سال قبل سریع ترین نرخ رشد چاقی را در اروپا داشته اما نرخ چاقی یا اضافه وزن در استرالیا در ۲۰ سال قبل سریع تر از دیگر کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی رشد کرده است. گزارش این سازمان حاکیست که در ۱۰ سال آینده نرخ چاقی در استرالیا ۱۵ درصد دیگر افزایش خواهد یافت.
در ایالات متحده آمریکا، انگلیس و استرالیا تفاوت میانگین وزن بدن در بین مردان در همه گروههای اجتماعی-اقتصادی و دانشگاهی حدودا مشابه است اما احتمال اضافه وزن یک زن آمریکایی با تحصیلات ضعیف ۱.۳ برابر بیشتر از یک زن تحصیلکرده است، این تفاوت در بریتانیا و استرالیا ۱.۴ برابر است.
در انگلستان، حدودا از هر ۳ کودک یک نفر اضافه وزن دارد؛ در اسکاتلند این میزان بیش از یک نفر در بین سه کودک است. بتازگی نشانه هایی از تثبیت نرخ چاقی کودکان در انگلیس دیده می شود. لازم به ذکر است که ۴۰ درصد از کودکان آمریکایی اضافه وزن دارند اما مانند انگلستان نشانه هایی وجود دارد که نشان میدهد این نرخ ها درحال کاهش هستند.
از نظر تاریخی، انگلستان که منبع اصلی فرهنگ اخیر آنگلوساکسون شمرده می شود در مقابل کشورهای مدیترانه ای که عمدتاً از روغن زیتون استفاده می کردند، رژیم غذایی مبتنی بر کره برای پخت و پز داشته است اما این رفتار قدمتی طولانی دارد، در صورتیکه اپیدمی چاقی نسبتا جدیدتر است.
شایان ذکر است که از هر ۱۰ نفر فقط یک نفر در سوئد چاق است اما بیش از نیمی از مردان بالغ و ۳۳ درصد از زنان بالغ نیز اضافه وزن دارند. در سوئد در مقایسه با کشورهای انگلیسی زبان، نابرابری های اجتماعی تاثیر بیشتری در نرخ چاقی دارند. بعنوان مثال، یک زن سوئدی با تحصیلات ضعیف بیش از دو برابر، بیشتر از زنان تحصیلکرده در معرض اضافه وزن قرار دارد. بااینکه این شکاف در مردان کمتر است اما نسبت به بیشتر کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی بسیار بیشتر است.
رشد فزاینده چاقی در کشورهای فقیر
البته این مساله فقط مربوط به کشورهای پیشرفته نیست و در کشورهای با سطح درآمد پایین نیز با وجود فقر غذایی و مشکلات اقتصادی، نرخ چاقی رو به افرایش است.
روزنامه «گاردین» با انتشار گزارشی تحت عنوان «نرخ چاقی احیانا تا سال ۲۰۳۰ دو برابر خواهد شد و بیشترین افزایش در کشورهای با درآمد پایین تر است»، می نویسد: برمبنای آمارهای اطلس جهانی چاقی، پیش بینی می شود بیش از نیمی از زنان در آفریقای جنوبی به این بیماری مبتلا باشند، در صورتیکه انتظار نمی رود هیچ کشوری به هدف تعیین شده «سازمان جهانی بهداشت» (WHO) برای توقف رشد این بیماری برسد.
بر اساس برآوردهای جدید در عرصه جهانی، بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ با چاقی مواجه خواهند شد که حدود دو برابر آمارهای مربوط به سال ۲۰۱۰ است
بر اساس برآوردهای جدید در عرصه جهانی، بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ با چاقی مواجه خواهند شد که حدود دو برابر آمارهای مربوط به سال ۲۰۱۰ است.
هیچ کشوری در راه دستیابی به هدف سازمان جهانی بهداشت، برای توقف چاقی تا سال ۲۰۲۵ حرکت نمی کند؛ بطوریکه پیش بینی می شود از هر پنج زن، یک نفر و از هر هفت مرد، یک نفر تا سال ۲۰۳۰ به این بیماری مبتلا شود.
سرعت رشد چاقی در کشورهای با درآمدکم و متوسط بیشتر از دیگر کشورها بوده است. طبق پیش بینی های صورت گرفته در مورد هشت سال آینده تعداد افراد چاق در کشورهای کم درآمد در مقایسه با سال ۲۰۱۰ سه برابر خواهد شد.
ارقام جدید از چهارمین اطلس جهانی چاقی که در ایام اخیر انتشار یافت، توسط فدراسیون جهانی چاقی تهیه شده است. «یوهانا رالستون» مدیر اجرائی فدراسیون جهانی چاقی، اظهار داشت که رهبران سیاسی و بهداشتی باید وخامت وضعیت را درک کرده و اقدامات لازم برای مهار آنرا انجام دهند.
زنان یا مردان؛ کدامیک مستعد چاقی هستند؟
اعداد ارائه شده در این گزارش تکان دهنده است اما نگران کننده تر از آن این است که پاسخ ما به این بحران کافی نبوده است. یکی از حقوق اساسی شهروندان این کشورها، دسترسی به راهکارهای مربوط به پیشگیری، درمان و مدیریت این معضل است؛ راه هایی که برای آنان مفید باشد. حالا زمان اقدام مشترک، قاطع و مردم محور برای تغییر روند چاقی است.
بالاترین نرخ چاقی به آمریکای شمالی، آمریکای لاتین و دریای کارائیب متعلق می باشد. حدودا نیمی از مردم، یعنی۴۷ درصد از شهروندان در ایالات متحده احیانا تا سال ۲۰۳۰ میلادی چاق خواهند شد.
بالاترین نرخ چاقی در آمریکای شمالی، آمریکای لاتین و دریای کارائیب است
با این حال، در صورتیکه پیش بینی می شود نرخ چاقی در این نقطه از جهان بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ حدود ۵۰ درصد افزایش یابد، انتظار می رود که میزان آن در آفریقا سه برابر شود و همین طور طبق یافته های موجود زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا خواهند شد.
زمانی فردی چاق شمرده می شود که شاخص توده بدنی (BMI) وی بیش از ۳۰ باشد. نکته حائز اهمیت این است که این بیماری یکی از عوامل اصلی مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ شمرده می شود.
آفریقا و چاقی!
طبق تخمین ها، در سال ۲۰۳۰ حدود ۷۴ میلیون نفر زن در آفریقا به چاقی مبتلا می شوند. این در حالیست که در سال ۲۰۱۰ این رقم شامل ۲۶ میلیون نفر بود. همین طور در سال ۲۰۱۰ تعداد هشت میلیون مرد به چاقی مبتلا بودند که در سال ۲۰۳۰ به ۲۷ میلیون تن افزایش می یابد.
بر اساس این گزارش، در آفریقای جنوبی حدودا نیمی از زنان تا سال ۲۰۳۰ چاق خواهند شد و در الجزایر حدود یک سوم مردان یا ۳۰ درصد به این بیماری مبتلا خواهند بود.
در آفریقای جنوبی حدودا نیمی از زنان تا سال ۲۰۳۰ چاق خواهند شد و در الجزایر حدود یک سوم مردان یا ۳۰ درصد به این بیماری مبتلا خواهند بود
تقریبا یک چهارم یعنی۲۲ درصد از مرگ و میرهای قابل پیشگیری ناشی از بیماریهای غیرواگیر در آفریقا به اضافه وزن نسبت داده می شود.
این منطقه همچنان با نرخ بالای سوء تغذیه دست و پنجه نرم می کند. ماه گذشته، برنامه جهانی غذا هشدار داد که حدود ۱۳ میلیون نفر هر روز با گرسنگی شدید در شاخ آفریقا از خواب بیدار می شوند، برای اینکه این بخش از جهان با خشکسالی عظیمی دست و پنجه نرم می کند.
دکتر «آدلهید اونیانگو»Adelheid Onyango ))، از مسئولان دفتر منطقه ای سازمان جهانی بهداشت در آفریقا می گوید: با وجود این که بزرگترین مشکل در سراسر این قاره سوء تغذیه است اما دیگر نمی توانیم چشمان خودرا روی چاقی در این منطقه ببندیم. این معضل هم اکنون بعنوان یک مشکل در عرصه بهداشت عمومی شناخته شده است.
نرخ چاقی در گذشته پایین بوده است، بدین سبب چنین رشد تدریجی چشم گیر خواهد بود.
اونیانگو اضافه کرد: ما شاهد تغییر در مصرف مواد غذایی و استفاده بیشتر از رژیم های غذایی ناسالم هستیم. او اظهار داشت که سیاست ها و سیستم های نظارتی برای کنترل مصرف غذاهای فرآوری شده، پرچرب و شیرین در خیلی از کشورهای قاره ضعیف است و عوامل چاقی در این مناطق در مقایسه با مناطق توسعه یافته تر، جایی که مقررات و آگاهی عمومی بیشتری وجود دارد، زمینه رشد بیشتری دارد.
اطلس جهانی چاقی همین طور کشورها را از نظر آمادگی برای چاقی همچون سیستم های بهداشتی آنها رتبه بندی کرده است. آماده ترین کشورها برای مقابله با این بیماری، کشورهای با درآمد بالا هستند، در صورتیکه کمترین آمادگی مربوط به همه کشورهای با درآمد متوسط و متوسط رو به پایین و پایین است که بر نگرانی ها برای مهار سرعت رشد چاقی می افزاید.
در حال حاضر بیش از ۱۵۰ کارشناس و مدافع سلامت، نامه ای به وزیران بهداشت کشورهای مختلف ارسال کرده و خواهان یک برنامه اقدام بین المللی برای مقابله با چاقی شده اند.
منابع:
https: //www.medicalnewstoday.com/articles/۲۰۲۴۷۳#۱
https: //www.theguardian.com/global-development/۲۰۲۲/mar/۰۴/obesity-rates-likely-to-double-by-۲۰۳۰-with-highest-rises-in-lower-income-countries