پژوهشگران دانشگاهی بررسی کردند تا ۲۰ سال دیگر دیابت یکی از مهم ترین عوامل مرگ، روش هایی برای تشویق به تبعیت از درمان

طب اصیل تا ۲۰ سال دیگر دیابت یکی از مهم ترین عوامل مرگ، روش هایی برای تشویق به تبعیت از درمان

به گزارش طب اصیل به نقل از ایسنا، طبق پیش بینی ها، بیماری دیابت طی دو دهه آینده جزء مهم ترین عوامل مرگ و ناتوانی در دنیا محسوب خواهد شد. در این میان، دیابت نوع دو، منجر به کاهش امید به زندگی تا هشت سال، افزایش بروز بیماری های قلبی عروقی، مغزی، عروق محیطی، مشکلات بینایی، عصبی، کلیوی، زخم پای دیابتیک و افسردگی می گردد. این بیماری، با عنایت به ماهیت و عوارض بلند مدت خود، در زمره اختلالات مزمن دسته بندی می گردد که درمان قطعی ندارد، اما قابل کنترل است.

یکی از اصول کنترل دیابت، بنا بر نظر پزشکان و متولیان امر، تبعیت بیماران از سفارش های درمانی پزشک است. این امر منجر به بهبود کنترل قند خون و کاهش “هموگلوبین گلیکوزیله” می گردد که نتیجه آن، کاهش عوارض بیماری و کاهش هزینه های مربوطه است. عدم تبعیت از رژیم دارویی که به صورت میزان عدم مطابقت رفتار افراد با سفارش های سلامتی یا درمانی تعریف می شود، یک فرآیند رفتاری پیچیده است و عوامل متعددی مانند خصوصیات فردی بیماران، رابطه متقابل پزشک و بیمار و سیستم مراقبت از سلامتی روی آن تأثیر می گذارد.

با توجه به این موارد و نظر به اهمیت تعریف دقیق تر مفاهیم در رابطه با «تبعیت از درمان در دیابت»، محققینی از دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، مطالعه ای مروری را انجام داده اند که در آن، شناسایی، تعریف دقیق، ابعاد، موانع و روش های بهبود تبعیت از درمان در بیماران مبتلابه دیابت مورد ارزیابی علمی واقع شده است.

به طورکلی، تبعیت از درمان به صورت هرگونه تعهد به اجرای دستورات دارویی، اجرای رفتارهای مورد انتظار سلامتی و سبک زندگی است و مهم ترین موانع آن عبارت اند از: عملکرد ضعیف تیم درمان، تنگنای اجتماعی و درماندگی های شخصی.

نتایج بررسی های این پژوهش نشان داده است که خصوصیت های تیم مراقبتی و همینطور نظام سلامت، تأثیر زیادی بر میزان تبعیت دارویی بیماران مبتلابه دیابت دارد. بر این اساس، درواقع ارتباط مؤثر بین اعضای تیم مراقبت شامل پزشکان و بهورزان، سبب افزایش تبعیت دارویی در بیماران می گردد.

دکتر صالح الدین بویا، استادیار نفرولوژی مرکز تحقیقات ایمینولوژی بالینی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان و همکارش در این تحقیق، اظهار می دارند: «علاوه بر موارد فوق، مطالعات نشان داده است که عوامل در رابطه با وضعیت بیماری و درمان، شامل سابقه عوارض، سابقه چربی خون بالا و میزان هموگلوبین گلیکوزیله یا HbAlc، در بیماران با تبعیت دارویی پایین مشاهده شده است. به علاوه، عوامل اقتصادی و اجتماعی از قبیل سن، سطح تحصیلات و هزینه های مراقبت و درمان میزان تبعیت دارویی بیماران مبتلابه دیابت هستند. به گونه ای که با افزایش سن و سطح تحصیلات و کاهش هزینه های مراقبت و درمان، میزان تبعیت دارویی در بیماران افزایش می یابد».

آن ها ادامه می دهند: «عوامل مربوط به بیمار، شامل باورهای مربوط به قابل کنترل بودن بیماری و عوارض آن و خودکارآمدی تبعیت از رژیم دارو هستند، بدین ترتیب که با افزایش باورهای مربوط به قابل کنترل بودن بیماری، آگاهی در مورد عوارض بیماری و خود کارآمدی، میزان تبعیت بیماران افزایش می یابد».

نتایج این مطالعه نشان از آن دارند که تبعیت از رژیم درمانی در افراد مبتلابه دیابت نوع دو، تحت تأثیر نظام مراقبت بهداشتی، حمایت اجتماعی و خانوادگی و باورها و ارزش های فردی بیماران است که ریشه در فرهنگ حاکم بر جامعه ایرانی دارند.

بر اساس این یافته ها، اعضای خانواده هم نقش مهمی در تبعیت از درمان بیماران برعهده دارند و بعنوان منابع حمایتی به شمار می روند که بدون آنان، تبعیت فرد مبتلا از رژیم درمانی، دشوار و گاهی غیر ممکن خواهد بود.

دکتر بویا و همکارش در نتیجه گیری نهایی از پژوهش خود، مهم ترین راهکارها در افزایش تبعیت از درمان در بیماران مبتلابه دیابت را شامل: افزایش عملکرد و انگیزه فرد در پایبندی به رژیم درمانی با استفاده از کاهش موانع شامل ترس، رضایت، حمایت، اخطار عینی و بازخوردهای نامناسب، افزایش دانش بیماران درباره بیماری، نتایج آزمایش ها و اهمیت کنترل به موقع عوارض آن ها برشمرده اند.

نتایج پژوهش مروری فوق که به کاهش عوارض بیماری و درنهایت ارتقاء کیفیت زندگی و سلامت فرد با استفاده از تبعیت مطلوب از سفارش های درمانی و کنترل متابولیکی مناسب آن تاکید دارد، در فصل نامه «پرستاری دیابت زابل» از نشریات علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زابل انتشار یافته اند.