زالی عنوان کرد؛ تداخلات دارویی سومین علت مرگ و میر ناشی از خطای پزشکی

طب اصیل: به گزارش طب اصیل، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ضمن اشاره به پیچیدگی مبحث تداخل و عوارض داروها و افزایش تداخلات دارویی، هوش مصنوعی را ابزاری مناسب برای پیشگیری از بروز این خطاها عنوان نمود.
به گزارش طب اصیل به نقل از مهر، علیرضا زالی، با اشاره به اینکه در طول ۱۰ سال گذشته در کشورهای صنعتی تداخلات دارویی ناخواسته جزو ۱۰ علت اول مرگ و میر بوده است، اظهار داشت: بر مبنای تصمیم کمیته ی علمی و اجرایی این رویداد، متولی محور کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و عروقی دانشگاه علوم پزشکی تهران، متولی محور دستیار هوشمند خود مراقبتی دانشگاه علوم پزشکی ایران و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی متولی تداخلات دارویی است. وی ضمن اشاره به این که تداخلات دارویی یکی از مهم ترین مسائل نظام سلامت در تمام کشورهای دنیا است، اظهار داشت: سومین علت مرگ و میر ناشی از خطای پزشکی در ارتباط با تداخلات دارویی است. در طول ۱۰ سال گذشته در کشورهای صنعتی تداخلات دارویی ناخواسته جزو ۱۰ علت اول مرگ و میر بوده است. زالی با اشاره به اینکه با افزایش، سن خطر بروز تداخلات دارویی افزوده می شود، خاطرنشان کرد: با بالا رفتن سن شانس استفاده همزمان از دارو افزایش می یابد در کشور آمریکا پیشبینی می شود ۲۵ درصد افراد بالای ۶۵ سال روزانه بیشتر از پنج دارو مصرف می کنند که ۱۵ درصد این افراد گرفتار تداخلات دارویی می شوند. وی ادامه داد: اگر بیمار ۴ قلم دارو در روز مصرف کند با افزوده شدن داروی پنجم میزان بروز تداخلات دارویی تا ۲۵ درصد افزایش می یابد. زالی افزود: از طرفی فرهنگ حاکم در کشور خطر تداخلات دارویی را زیاد می کند به صورتی که برخی مردم عادت به مصرف خودسرانه دارو دارند و این فرهنگ کشور را بعنوان دارنده یکی از بالاترین مصرف کننده های خودسرانه دارو در سطح منطقه معرفی می کند. یکی از علل این گزارش ناتوانی اقتصادی بخشی از جامعه است. به قول رئیس دانشگاه، در مورد بیماران مبتلا به بیماری های مزمن همچون فشار خون، دیابت و بیماری های قلبی عروقی، مصرف دارو احتیاج به تنظیمات خاصی دارد و اگر این نظم دارویی مختل شود شانس تداخل دارویی و بروز عوارض آن افزایش می یابد. زالی افزود: بخشی از منازل ما ایرانی ها را قفسه های دارویی تشکیل می دهد و همین در دسترس بودن یکی از مهم ترین علت های افزایش سرانه ی مصرف خودسرانه دارو به حساب می آید. ایشان در ادامه اظهار نمود: یکی دیگر از مسائلی که قبل از الکترونیک شدن پرونده سلامت ایرانی ها امکان دارد بسیار مشاهده شود، تجویز داروهایی است که امکان دارد با داروهایی که فرد بیمار از پیش مصرف می کند، تداخل داشته باشد. با الکترونیک شدن این فرآیند پزشک به پرونده بیمار دسترسی دارد و می تواند با عنایت به میزان تداخل و عوارض داروها، تجویز کند. زالی در ادامه به داروهای OTC یا داروهایی که بدون نسخه توسط داروخانه عرضه می شود، اشاره نمود و اضافه کرد: بالغ بر ۱۵۰ نوع داروی OTC وجود دارد که پزشک امکان دارد متوجه مصرف بیمار نشود، از همین رو امکان دارد نسخه پزشک با این داروها تداخل داشته باشد. به قول رئیس دانشگاه، مساله بعدی که همچنان به فرهنگ ایرانی ها گره خورده است، پیشنهاد مصرف دارو از فردی به فرد دیگر بدون تجویز سفارش پزشک است. وی اظهار داشت: تصور اشتباه دیگری که در میان جوامع وجود دارد اینست که داروی گیاهی با داروی شیمیایی تداخل نخواهد داشت، در صورتیکه خیلی از داروهای گیاهی وجود دارند که امکان دارد منجر بشدت یا کاهش اثر سایر داروهای شیمیایی شوند. زالی مبحث غذا و تداخلات آن با برخی داروها را هم مهم دانست و اظهار داشت: خیلی از مواد غذایی طبیعی که در سبد خانوار وجود دارد در اثر گذاری بعضی از داروها و مکمل ها تداخل ایجاد می کنند. در این موارد افراد باید بروشور محصول را مطالعه و با پزشک خود مشورت کنند. وی با اشاره به اینکه زمان و نحوه مصرف دارو اهمیت بسیار دارد و بهترین نوشیدنی با دارو آب است، اضافه کرد: جامعه ایرانی در معرض خطر تداخل دارویی قرار دارد، چونکه سرانه ی مصرف دارو در کشور بالا است. رئیس دانشگاه علت ۸۰ درصد رجوع کودکان بر اثر مسمومیت دارویی را سهوی و ناشی از عدم نگهداری مناسب داروها دانست و اظهار داشت: به صورت کلی در ایران سرانه ی مصرف خودسرانه قطره های چشمی آنتی بیوتیک ها و مسکن ها بسیار بالا است. وی ادامه داد در قسمت مراقبت های ویژه بیمارستان متوسط داروی مصرف هر بیمار شش و نیم تا هفت نوع داروست که همین مساله منجر به افزایش بروز پدیده سینرژیسم یا آنتاگونیست خواهد شد. سینرژیسم زمانی اتفاق می افتد که مصرف دارویی اثر داروی دیگر را افزایش دهد و آنتاگونیسم هم زمانی رخ می دهد که مصرف یک دارو اثر داروی دیگر را کم کند. رئیس دانشگاه در ادامه ضمن اشاره به پیچیدگی مبحث تداخل و عوارض داروها و شانس بروز خطا در این حوزه اظهار داشت: تداخلات دارویی روز به روز رو به افزایش است و احتیاج به استفاده از ظرفیت ابزارهای دیگر مشاهده می شود که هوش مصنوعی یکی از همین ابزارها است. زالی اشاره به نقش پررنگ هوش مصنوعی در حوزه داروسازی، اظهار داشت: از هر ۱۰ هزار پروژه یک دارو استخراج می شود که امکان دارد تنها ۱۰ درصد اثربخشی داشته باشد. یک داروی استاندارد با مولکول جدید با حفظ اثربخشی و ایمنی بین ۱۰ تا ۱۵ سال زمان می برد تا وارد بازار شود. هوش مصنوعی تمام این مسیرها را کوتاه کرده است و از میانبرها بهترین گزینه را انتخاب می کند. مسیر سنتز داروها و سناریوهای جدید در سیر کشف داروها با دانش هوش مصنوعی هموار خواهد شد. رئیس دانشگاه در ادامه به تولید نخستین داروی مصنوع و ساخته شده توسط هوش مصنوعی اشاره نمود و اضافه کرد: داروی ns018_055 برای درمان فیبروز ریوی طراحی شد و بعد از دریافت تاییدیه ها به تولید رسید. پیشبینی می شود در آینده نزدیک تعداد زیادی دارو به کمک دانش هوش مصنوعی به سرعت تولید شود. زالی همینطور در ادامه بیان نمود: میکروربات هایی درحال طراحی شدن هستند که وظیفه حمل دارو و رساندن آن به بافت مشخصی از بدن را بر عهده دارند و این مورد جز با استفاده از هوش مصنوعی امکان پذیر نیست. بر همین مبنا علم پزشکی شاهد تحول بزرگی با کاهش عوارض داروها در بیماری های مزمن و صعب العلاج خواهد بود. وی در مورد فواید بهره گیری از دانش هوش مصنوعی در تولید داروها افزود: با هوش مصنوعی ظرفیت عوارض دارویی مؤلفه ها و پارامترهای در رابطه با دارو به صورت همزمان مشخص می شود. از طرفی در این راه از ظرفیت شبکه های عصبی هم بهره گرفته می شود. وظیفه شبکه های عصبی مصنوعی در هوش مصنوعی پردازش الگوریتم ها و آینده نگری است. هوش مصنوعی می تواند یاد بگیرد، توانمندی های خویش را افزایش دهد و بازتابی از مغز انسان باشد. قدرت یادگیری هوش مصنوعی می تواند در پیشبینی حوادث دارویی به ما کمک نماید. رئیس دانشگاه افزود: امروزه شبکه های عصبی بسیار پیشرفته شده اند. هم اکنون ۵۰ تریلیون داده های دیجیتالی در چرخش است و تعداد داده های دیجیتالی در دنیا هر دو سال یک مرتبه دو برابر می شود. هوش مصنوعی باید در این راه به کار گرفته شود. وی از به میدان آمدن تعداد زیادی از شرکتهای دانش بنیان در راه بهره گیری از ظرفیت هوش مصنوعی اطلاع داد و اضافه کرد: در حوزه نرم افزاری پیشرفت های قابل توجهی داشته ایم بیشتر از ۵۰ برنامه در کشور طراحی شده است که در بیمارستان ها قابل استفاده می باشد. استفاده از سامانه های ابری هم پیشرفت دیگری است که در کشور صورت گرفته و در حوزه تشخیص بالینی و دارویی کمک کننده است. به قول زالی، طراحی و برنامه ریزی نرم افزارهای نوین مبتنی بر AI تحت عنوان تصمیم یار در شرکتهای دانش بنیان کلید خورده است. این ابزارها برای قضاوت انسان و تشخیص پزشک کمک کننده خواهد بود. به نقل از ایشان، نرم افزارهای نسخه نویس و انتخاب داروها با عوارض کمتر به کمک دانش هوش مصنوعی، گجت های سلامت محور همچون ساعتهای هوشمند و لباس ها و پوشش هایی که همزمان عامل های سلامت شخص را در اختیار پزشک قرار می دهد همچون این ابزارها به حساب می آید.

منبع: طب اصیل