بازخوانی روزهای پرحاشیه کرونا با آقای سخنگو

طب اصیل: بیش از ۹۰۰ روز از انتشار خبر «دو نمونه مثبت کرونا در ایران در نتایج آزمایش اولیه» می گذرد؛ کووید-۱۹ غافلگیرانه آمد و بر ایران و دنیا سایه انداخت؛ دل ها را آشوب کرد، چندین میلیون جان گرفت و چندین و چند میلیون نفر را داغدار کرد و همچنان هم با تمام فراز و فرودهایش می تازد…
به گزارش طب اصیل به نقل از ایسنا؛ هرچند مدتی است که دیگر آن قدرت ماه های اول ویروس را شاهد نیستیم و متعاقب آن هم دیگر هراس روزهای اول جامعه از کرونا را نمیبینیم؛ اما در روزهایی که چندان هم دور نیست، جان آدم ها در دنیا عدد شده بود و کرونا هر روز قدرتش را با مرگ های چند صد تایی به رخ می کشید و این ما مردم بودیم که هر روز راس ساعتی مقرر مقابل تلویزیون می نشستیم تا آقای سخنگو بیاید و از آخرینهای کرونا بگوید و البته بگوید که چند خانواده داغدار شده اند؟ و….
هنوز زمان زیادی از آن ۳۰ بهمن سرد سال ۱۳۹۸ نگذشته است و خواندن روایت و ناگفته های مردی که در رویارویی با کرونا، در مقطعی از زمان در خط اول اطلاع رسانی بود، شنیدنی است. به این بهانه پای گفت وگوی پزشکی نشسته ایم که به اذعان خودش با اتمام مسئولیتش در وزارتخانه ای که پیشانی مقابله با کرونا بود، خدا را شکر کرده است…
دکتر کیانوش جهانپور_سخنگوی سابق وزارت بهداشت در گفت وگوی تفصیلی با ایسنا، ضمن مرور وقایع روزهای نخست ورود کرونا به ایران، درباره ی روند رصد و شناسایی بیماری در کشور در ایام اولیه مواجهه، اظهار داشت: تشخیص بیماری به نحوی که بتوان آنرا اعلام رسمی کرد، قواعد خودرا دارد. در مورد کووید ۱۹ موارد شناسایی شده قطعی فقط مواردی است که تست PCR مثبت داشته باشند و اگر تست مثبتی از موارد مشکوک نداشته باشیم آن افراد فقط با شواهد بالینی و رادیوگرافیک می توانستند بیمار مشکوک قلمداد شوند. الگوریتم شناسایی و انجام تست PCR در ایران از زمانی که بیماری کرونا در چین شناسایی شد، درحال انجام بود؛ اما باید بدانیم که اساسا خود چین هم با تاخیر توانست این بیماری را شناسایی کند. از زمانی که خارج از مرزهای چین شیوع بیماری گزارش شد در ایران قرارگاه مقابله با کرونا درون وزارت بهداشت تشکیل شد تا بتوانیم اقدامات مقابله ای انجام دهیم که اساسا یکی از این تمهیدات و اقدامات، دستیابی به الگوریتم و امکانات تشخیصی بود.
ورود چمدانی نخستین محموله کیت های PCR به کشور او افزود: آن اوایل با عنایت به وضعیت دنیا و این که هنوز حتی پروب اختصاصی PCR وجود نداشت، پروتکلی توسط انستیتو پاستور برمبنای تست های موجود خانواده کروناویروس تدوین شد. بعدا که تست کووید۱۹ به شکل اختصاصی در دنیا تهیه شد، بازهم حوزه های مختلف برای گرفتن تست مامور شدند. طبعا از زمانی که فراتر از مرزهای چین اعلام گردید بیماری کرونا مشاهده شده است، هرکس در این دنیا سرفه و عطسه می کرد به خصوص اگر چهره ای شبیه افراد جنوب شرقی آسیا داشت، خیلی ها می گفتند مشکوک به کرونا است و همان زمان بسیاری از این افراد بستری و قرنطینه می شدند. این افراد را با ابزارهای تشخیصی دیگر مانند تست غیر اختصاصی کرونا و سایر کروناویروس های مشابه تا وقتی که تست اصلی تهیه شد، رصد می کردیم.
سخنگوی سابق وزارت بهداشت، درباره ی چگونگی تامین و تهیه نخستین محموله کیت های تشخیصی کووید ۱۹ در کشور در وضعیت تحریم ها، بیان نمود: با توجه به محدودیت ها و همچون تحریم ها نخستین محموله کیت تشخیصی کرونا بصورت چمدان شخصی بار همراه مسافر توسط یکی از مشاوران وزیر بهداشت به ایران رسید. همزمان از این تست ها استفاده می شد تا موارد مشکوک بیماری که بستری و قرنطینه می شدند به شکل دقیق بررسی شوند و البته هیچ کدام از این موارد تا ۲۹ بهمن ماه ۹۸ تست PCR مثبت نداشتند. در حقیقت از دو ماه قبل از اعلام نخستین مورد مبتلا به کرونا در ایران، دقیقا از آغاز دی ماه، برنامه ریزی، تمهیدات و اقدامات وزارت بهداشت شروع شده بود در حالیکه تا اختتام بهمن ماه ۱۳۹۸ تمام موارد مشکوک به کرونا تست منفی داشتند.
ماجرای شناسایی بلای عالم گیر قرن در ایران وی ادامه داد: سرانجام گزارشی از قم و با اندک فاصله از گیلان رسید که مراجعات سندرم تنفسی منجر به بستری مشاهده شده است. این زمان بود که معاون درمان وقت وزارت بهداشت، رییس وقت سازمان اورژانس کشور و رییس مرکز مدیریت بیماری های وقت وزارت بهداشت به استان قم رفتند و برآوردشان این بود که موارد علامت دار در این استان برمبنای علایم بالینی و شواهد رادیوگرافیک، مشکوک به کووید۱۹ هستند. بر این اساس از افراد مشکوک تست گرفته شد و در نهایت بامداد روز ۳۰ بهمن ماه ۱۳۹۸ خانم دکتر طلعت مختاری آزاد که مسئول یکی از دو آزمایشگاهی بود که اوایل کرونا تست آنرا انجام می دادند، با دکتر نمکی_وزیر وقت بهداشت تماس گرفتند و اعلام نمودند که تست اولیه دو نفر مثبت شده است.
وی ادامه داد: طبعا با توجه به این که نخستین تجربه تست مثبت این بیماری بود، وزیر وقت بهداشت تنها به یکبار بررسی تست اکتفا نکردند و درخواست بررسی مجدد شد که ساعتی بعد مشخص شد پاسخ تست ها باردیگر مثبت است و تقریباً از زمان مثبت شدن پاسخ تا اعلام رسمی شیوع بیماری در کشور حتی یک ساعت هم وقفه نیفتاد. هیچ محاسبه ای درکار نبود برای اینکه شغل ما لحاظ مناسبات سیاسی نبود. قبل از ظهر نتیجه تست کرونا حتمی شد و فکر می کنم راس ساعت ۱۳: ۳۸ دقیقه سایت خود ایسنا خبر شناسایی بیماری در ایران را منتشر نموده است. برخی می گفتند که مشاهده و قطعیت بیماری از طرف بستگان همان بیماران عزیز در قم اطلاع رسانی شده است که چنین نیست. ما حتی در لحظه اعلام مثبت شدن نتیجه تست آن دو بیمار فقید دقیقا نمی دانستیم که آنها متاسفانه جان خودرا از دست داده اند و پس از ظهر متوجه شدیم آن دو بیمار هموطن عزیز قبل از قطعی شدن آزمایش فوت کرده اند. روز پس از روی نمونه های ارسالی از شهر رشت موارد مثبت دیگر هم شناسایی شدند و به صورتی یک همزمانی بروز و مشاهده بیماری بین رشت و قم صورت گرفت. بعد از آن بلافاصله در ایران هر روز در ساعت مشخصی گزارش روزانه آمار بی کم و کاست ارائه شد.
ملاحظه ای در اعلام شناسایی ویروس در کشور نداشتیم او با تکیه بر این که هیچ دستور کاری از بیرون از وزارت بهداشت برای تاخیر در اعلام شناسایی موارد کرونا در ایران وجود نداشت و حتی به فرض محال که چنین باشد، وزارت بهداشت در این حوزه سفارش پذیر نبود، خاطرنشان کرد: دقیقا پیش از انتخابات مجلس شورای اسلامی متوجه شدیم شیوع بیماری در کشور وجود دارد. البته همان زمان هم با برخی تحلیل ها و بلکه تعبیرها مواجه شدیم که مدعی بودند شیوع بیماری را دیر گزارش کرده اند. تحلیل هایی که می گفتند به سبب مراسم ۲۲ بهمن یا انتخابات و… شیوع بیماری را دیر اعلام کردیم و این درحالی بود که هر روز ممکنست یک مناسبت خاص وجود داشته باشد؛ بدین سبب چنین نگاه و تحلیلی درست نیست. برخی بدبینانه است و البته برخی بدون تعارف مغرضانه. اگر قرار بود ملاحظاتی در زمان اعلام شیوع بیماری وجود داشته باشد، باید برای انتخابات مجلس شورای اسلامی صبر می کردیم اما، به هیچ عنوان هیچ ملاحظاتی در وزارت بهداشت در این خصوص وجود نداشت. هیچ دستور کاری از بیرون از وزارت بهداشت برای تاخیر در اعلام شناسایی موارد کرونا در ایران وجود نداشت و حتی به فرض محال که چنین باشد، وزارت بهداشت در این حوزه سفارش پذیر نبود.
کرونا چه زمانی و از کجا وارد ایران شده بود؟ جهانپور با تکیه بر این که منشاء ورود بیماری به ایران مثل هرجای دیگر دنیا است و هیچ کشوری نه توانست و نه می توانست و نه می تواند در مقابل چنین ویروسی دیوار آهنین ایجاد نماید، آنهم در دنیای امروز و با عنایت به شکل و نوع مراودات و ارتباطات، تشریح کرد: به نظر می آید در استان گیلان و قم دو مسیر ورود و انتقال جداگانه وجود داشته است؛ اما نوعی همزمانی نسبی در زمان بروز تظاهرات موارد اولیه بیماری رخ داد و از آنجا عملا ویروس و بیماری به سایر نقاط کشور هم منتقل شد. ما با یک بیماری ویروسی مواجه شدیم که از زمان مبتلاشدن تا بروز علایم فاصله وجود داشت و برمبنای اطلاعات به دست آمده حتی همان روز اول شناسایی قطعی بیماری می توانستیم بگوییم کرونا حتی تا قشم هم رسیده بود؛ در حالیکه برخی فکر می کردند همان روز ۳۰ بهمن ۹۸ ویروس وارد قم یا گیلان شده است و می گفتند اگر این دو شهر قم و رشت را قرنطینه می کردیم سایر شهرها آلوده نمی شدند؛ درحالی که اگر امروز شیوع یک بیماری را اعلام کنید یعنی ۷ تا ۱۴ روز قبل دوره کمون بیماری طی شده است و این یک فاصله زمانی است که حتی اگر این افراد نخستین نفرات مبتلا به بیماری می بودند که بیماری را از شخص دیگری در کشور نگرفته بودند، حداقل باید زمان ورود بیماری به کشور به ۳ تا ۴ هفته پیش از زمان اعلام رسمی برسد.
او تصریح کرد: لازم نیست کسی کشف کند که ویروس اوایل بهمن وارد ایران شده بود برای اینکه این امر بدیهی است. اساسا ما هم معتقد هستیم برمبنای شناسایی قطعی و اطلاعات و مستندات امروز، به نظر می آید اواخر دی یا اوایل بهمن، کرونا وارد ایران شده است. این که می بینید ناگهان پس از اعلام انتشار ویروس، موارد مثبت یک دفعه گزارش می شود به این دلیل است که این بیماری دوره کمون خودرا طی کرده بود و به لحاظ جغرافیایی سایر شهرها نظیر کاشان، اراک، اصفهان و…. به تدریج و به ترتیب وارد مدار مبتلاشدن و پیک بیماری می شدند.
آسیب های کرونا عاملی برای افزایش خودکفایی در تولید سخنگوی سابق وزارت بهداشت، خاطرنشان کرد: برای تست سریع و انبوه یک مشکل بزرگ داشتیم که آنهم دسترسی به تعداد کافی تست در اسفند ۱۳۹۸ بود. همزمان که تلاش می شد بتوان تست های تشخیصی را در کشور تولید کرد، اما کسی معطل تولید داخل نمی ماند. نمی دانم چه دشمنی با واژه تولید داخل وجود دارد؟ همزمان با تلاشی که برای تولید داشتیم اما اقدامات جدی از مسیرهای مختلفی انجام می شد تا کیت تشخیصی را از هر جایی که ممکنست از نهادهای بین المللی گرفته تا شرکت های تولید کننده، تهیه شود. قاعدتا خود آن کشورها هم درگیر بیماری بودند و علاوه بر تحریم ها و مشکلاتی که در تبادلات مالی وجود داشت، خود آن کشورها هم نیازشان کمتر از ما نبود و قاعدتا اولویت آنها هم مردم خودشان بودند.

وی ادامه داد: در همان اسفند ۱۳۹۸ ثبت سفارش خرید تست تشخیصی انجام شد، اما پس از انجام توافقات با کره جنوبی، بانکی که اسناد اعتباری را پذیرفته بود، رسما واژه تحریم را روی اسناد زد و جالب بود که چند ساعت پیش از آن اتفاق، رسانه ای تصویری فارسی زبان ماهواره ای انگار که پیوست رسانه ای تحریم باشد که بود، دقیقا ویژه برنامه ای ساخت که شرکت ایرانی سفارش دهنده کیت تشخیصی یا شرکت واسطه را به صورتی به نهادها و خرید نظامی و… وابسته کند؛ درصورتی که به هیچ وجه چنین نبود و این شرکتها قبل تر هم سابقه واردات داشتند. سفارش ما کاملا مشخص بود که در زمینه سلامت است اما با رفتار ناجوانمردانه ایالات متحده و هم پیمانانش با سختی حتی محصولات سلامت خریداری و وارد شد. بارها تاکید کرده اند که دارو و درمان تحریم نیست، اما رسما می بینید که تحریم برای ساده ترین اقلام مانند پانسمان بیماران پروانه ای هنوز هم وجود دارد و هنوز بیماران پروانه ای ما از دسترسی سهل به پانسمان محروم هستند و پانسمان با ترفندهای دیگر وارد کشور می شود.
پس از انجام توافقات با کره جنوبی، بانکی که اسناد اعتباری را پذیرفته بود، رسما واژه تحریم را روی اسناد زد و جالب بود که چند ساعت پیش از آن اتفاق، رسانه ای تصویری فارسی زبان ماهواره ای انگار که پیوست رسانه ای تحریم باشد که بود، دقیقا ویژه برنامه ای ساخت که شرکت ایرانی سفارش دهنده کیت تشخیصی یا شرکت واسطه را به صورتی به نهادها و خرید نظامی و… وابسته کند؛ درصورتی که به هیچ وجه چنین نبود و این شرکتها قبل تر هم سابقه واردات داشتند.
از جنگ در جبهه کرونا تا مقاومت در مقابل تحریم ها او ضمن اشاره به این که سرانجام با وجود دشمنی ها و ناجوانمردی ها، کیت تشخیصی کرونا از کشوهای دیگر تهیه شد، بیان نمود: همزمان فناوران ایرانی هم توانستند کیت تشخیصی کرونا را بسازند و ما به جایی رسیدیم که روزانه تعداد زیادی تست PCR یا کرونا در کشور انجام می دادیم. البته مشکل تمام نشد؛ برای اینکه در مورد تهیه ماسک هم گرفتاری هایی داشتیم که البته دنیا هم از این گرفتاری فارغ نبود. ماسکی که در ایران تولید می شد فقط برای شرایط غیربحرانی بود و ظرفیت واردات هم با توجه به این که دنیا گرفتار کرونا شده بود، سخت بود؛ اما با مرور خاطرات گذشته می بینید که ایران به مرور به سمت تولید انواع ماسک رفت و در یک نقطه به شرایطی رسیدیم که بیش از نیاز خود هم توانستیم تولید نماییم.
وی با اشاره به اینکه ایران در کمتر از دو ماه به خودکفایی در تولید ماسک، تجهیزات و ملزومات حفاظتی رسید، اظهار داشت: این درحالی بود که در دنیا ماسک دزدی هم پیش می آمد آنهم میان کشورها و حتی دولت هایی که هم پیمان بودند و البته ادعای توسعه یافتگی و تمدن داشتند، اما قسمتی از رسانه خارج از این مرزها خط تبلیغی مقابل جمهوری اسلامی ایران را دنبال کرده و پوشش رسانه ای تحریم را انجام می داد. اگر در کل دنیا مردم تنها با خود کرونا می جنگیدند اما در ایران مردم ما با تحریم هم مواجه بودند و لطمه آنرا دیدند و با عوامل تبلیغاتی آنها نیز در جبهه دیگر می جنگیدند. در واقع در بین مردم ایران هم لطمه پذیرترین افراد یعنی طبقات محروم، کودکان، افراد سالمند یا زنان حامله و بیماران مزمن و صعب العلاج و… بودند که بیشترین لطمه را دیدند و یا می بینند.
مدیریت کرونا در ایران همگام با جهان جهانپور افزود: این که در کمترین فاصله زمانی بتوان کیت تشخیص زودهنگام کرونا، کیت تشخیص، انواع داروهای مورد نیاز، ماسک و لوازم حفاظت فردی و سپس واکسن را به اندازه کافی تهیه کنید، گام بسیار مهمی بود که حتی خیلی از کشورهایی که تحریم نبودند و حتی زیرساخت و وضعیت بهتری نسبت به ما داشتند هم در یک جدول زمانی عقب تر عمل کردند. امروزه قسمت اعظم هر اتفاقی که رخ داده است، مرهون آن تلاش ها است؛ در غیر این صورت اگر قرار بود همچنان به انتظار وعده ماسک، دارو و کیت تشخیصی حتی از طرف نهادهای بین المللی بمانیم، اساسا در تمام این دو سال و نیم لطمه های بمراتب سنگین تری می دیدم. به هر حال کرونا برای تمام دنیا لطمه های جانی، مالی و اقتصادی، اجتماعی و… متاسفانه داشت، اما هیچ کشوری نمی تواند بگوید ایران از مدیریت کرونا عقب ماند چه بسا در خیلی از ابعاد و جهات نه فقط از کشورهای همتراز بلکه از خیلی از کشورهای مدعی و توسعه یافته در زمینه سلامت بهتر و موثرتر عمل کرد و تقریباً همه شاهدان و ناظران بی طرف بین المللی به انتخاب مختلف در مقاطع مختلف بر این مورد تصریح کردند و اذعان دارند.
تعداد جانباختگان؛ دقیق ترین جزء آمارهای کرونا در ایران وی در پاسخ به سوالی درباره ی مباحثی در خصوص ابهام یا کم و کاستی در آمارهای روزانه مبتلایان و فوت شدگان کووید ۱۹ در ایران به ایسنا، اظهار داشت: آمار چند قسمت دارد. یکی آمار موارد مبتلاشدن و یکی هم موارد فوت شده است. برمبنای آنچه که در ایران با عنایت به نحوه انجام تست و غربالگری انجام می شد باید اظهار داشت که قاعدتا دقیق ترین آمار ما تعداد موارد فوت شده ناشی از کرونا بود. تعداد موارد مبتلاشدن با تعداد موارد واقعی آن اساسا فاصله بیشتری داشت؛ چون خیلی ها ممکن بود علامت دار نشوند یا به شکل خفیف بیماری را تجربه کنند که نیازمند مراجعه، بستری و گرفتن تست نبودند و بدین سبب طبیعتا از دایره غربالگری و تست خارج بودند. آن آماری که ارائه شد مانند همه دنیا مبتنی بر موارد ابتلای قطعی بود که فقط با تست PCR شناسایی می شدند. در مورد موارد فوتی اغلب این موارد حتی اگر دیر مراجعه می کردند به هر حال گذرشان به بیمارستان می افتاد و در غربالگری قرار می گرفتند. با فوت آنها کد ملی افراد متوفی در سامانه آزمایشگاهی ثبت می شد و بر این اساس دقیق ترین جزئی که در آمار روزانه اعلام می شد تعداد موارد فوت شده بود اما، این هم به این مفهوم نیست که اگر درحال ارائه آمار روزانه هستید، بتوانید همه موارد را شناسایی و اعلام کنید چنان که هیچ کشوری چنین ادعایی نداشته و نمی تواند داشته باشد.
وی ضمن اشاره به این که موارد منفی کاذب در تست های کرونا وجود دارد، توضیح داد: تعدادی از مبتلایان را داشتیم که تست شان منفی می شد که این مورد هم در تمام دنیا وجود دارد. گاهی در پیشرفته ترین لابراتوار های پیشرفته ترین کشورها تا ۳۲ درصد، گزارش منفی کاذب داشتیم که قاعدتا در آمار تاثیر دارد. از طرفی ممکن بود فرد زمانی به ما مراجعه کند که ویروس پاک شده است و تست PCR اش منفی شود ولی این فرد متعاقب عوارض کووید ۱۹ وارد فاز طوفانی التهابی یا عوارض پساکرونا شده باشد و در نهایت حتی فوت کند؛ درحالی که این فرد هم با وجود تست منفی باید به فوت شدگان کرونا اضافه شود که قاعدتا این اتفاق به روز نمی تواند رخ دهد؛ اما در مطالعات گذشته نگر قسمتی از اینها امروز پیدا می شوند.
او افزود: گاهی هم تعدادی ممکن بود در منزل جان خودرا از دست داده باشند که در آمار نبودند، اما در نهایت گرچه دقیق ترین جزء آمار روزانه تعداد فوت شده های ناشی از کووید ۱۹ بود؛ اما این به آن معنا نیست که اعداد اعلام شده دقیقا مساوی با تعداد واقعی فوتی کرونا باشد. این مورد نه فقط در ایران که در ایالات متحده نیز با ضریب ۱.۹ تا ۲.۲ اختلاف در آمار فوت شده ها است. در ژاپن و ترکیه این ضریب فراتر است و یا در عراق این ضریب و آمار چند برابر کشور ما است که آن هم به زیرساخت ها و توانمندی ها بازمی گردد. گاهی برخی افراد غیرمتخصص دخالت بی جا می کردند و به شایعات پیرامون آمار دامن می زدند؛ درحالی که هیچ آماری نبود که به دست ما برسد و آنرا اعلام نکنیم و در هیچ کشوری هم اعلام عمومی آمار به این شکل استمرار نیافت که باگذشت ۲ سال و نیم از شیوع بیماری همچنان مانند روز اول آمار ارائه شود. گاهی برخی افراد غیرمتخصص دخالت بی جا می کردند و به شایعات پیرامون آمار دامن می زدند؛ درحالی که هیچ آماری نبود که به دست ما برسد و آنرا اعلام نکنیم و در هیچ کشوری هم اعلام عمومی آمار به این شکل استمرار نیافت که باگذشت ۲ سال و نیم از شیوع بیماری همچنان مانند روز اول آمار ارائه شود.
اعلام دقیق و بدون ملاحظه موارد مبتلاشدن و فوت کووید۱۹ وی ادامه داد: این یک تجربه موفق بود که فکر می کنم در ایران در مورد هیچ اپیدمی آنقدر شفاف و به روز اطلاع رسانی صورت نگرفته بود و کمتر کشور هم ترازی با ما بود که مانند ما عمل کند. ارائه آمار در ایران حتی بهتر از جایی مانند ژاپن انجام شد که برخی حتی می گفتند به خاطر برگزاری المپیک توکیو شاید اعداد مبتلاشدن و مرگ آنگونه که باید در این کشور اعلام نشد. این موفقیت در اعلام آمار و ارقام گاهی به بدنه وزارت بهداشت برمی گشت که از دورترین نقاط هم آمار را احصا می کردند و گاهی به اراده ای در وزارت بهداشت در خصوص شفافیت حداکثری در اعلام آمار بازمی گشت که بتواند به مهار بیماری و جلب مشارکت اجتماعی کمک نماید. به هیچ عنوان فشاری هم از بیرون به وزارت بهداشت وارد نبود که آماری را کمتر یا بیش از چیزی که واقعا هست اعلام نماید. اما این که ادعا نماییم آمار اعلام شده ۱۰۰ درصد با واقع امر و قطعیت یکسان است، یک ادعای گزاف است؛ هرچند در این که ادعا نماییم فراتر از توانی که انتظار می رفت توانستیم در ثبت و شناسایی بیماران گام برداریم یک لحظه هم تردید ندارم. ما در وزارت بهداشت فراتر از توان موجود و زیرساخت ها موارد بیماری را شناسایی و اعلام کردیم و حتی سوء تعبیرها و سو استفاده های تبلیغاتی در مقاطع مختلف هیچ خللی در این عزم در هیچ یک از سطوح ایجاد نکرد.
ایران جزو چند کشور برتر در شناسایی و ثبت داده های کرونا او با تکیه بر این که اوضاع ایران در ارائه آمار در تمام مدل سازی های پسینی که در دنیا پس از این انجام شد، بهتر از خیلی از کشورها است، تصریح کرد: البته با بررسی ریاضی دقیق می بینید که بخشی از مرگ و میر در این سالهای کرونا نسبت به سالیان قبل افزایش پیدا کرده است که در آمار کرونا نیست که این مرگ و میرها می تواند ناشی از پیامدها و عوارض بیماری باشد. چنانچه در مورد سکته های مغزی، سکته های قلبی، تعدادی از اختلالات دیگر و… این بحث وجود دارد. شما ممکنست یک پیک سکته مغزی یا قلبی در کشور طی دو سال اخیر ببینید که متهم شماره یک این مرگ ها می تواند کووید۱۹ باشد؛ آنهم در فردی که هیچ علامتی از کرونا نداشته است. این روند نه فقط در کشور ما بلکه در سایر کشورها هم ممکنست رخ دهد که این مرگ ها در آمارهایشان نباشد. این در حالیست که برخی کشورها بیماران صعب العلاج، خاص و یا سالمندان ساکن در آسایشگاه را از آمار روزانه کرونا خارج کرده بودند ولی این اتفاق در ایران نیفتاد و ما تمام آمار را گزارش می کردیم. البته اگر بخواهیم واقع بین باشیم باید بگوییم حتی امکان جدا کردن آمار این افراد را نداشتیم پس آمار ارائه شده آمار خام موارد شناسایی شده بود. مطمئن باشید که ما جزو چند کشور صدر و برتر در شناسایی و ثبت داده ها هستیم.
وی ضمن اشاره به جوسازی های رسانه های غربی مقابل مدیریت و مقابله با کرونا در کشور، بیان نمود: پیش از انتشار کرونا شاید برخی تا این اندازه نسبت به این رسانه ها و حتی قسمتی از استطاله های آنها در داخل بدبین نبودند اما امروز خیلی از این تاکتیک ها و خطوط تبلیغاتی بلکه حتی همسویی و ارتباط متقابل برخی افراد در بعضی تحریریه ها روشن است. پروژه بگیرها و هشتگ سازانی که امنیت روانی جامعه ایرانی را نشانه رفته بودند بااینکه طرفی نبستند.
آغاز تمهیدات درمانی و بررسی اثربخشی داروها وی در بخش دیگری از صحبت هایش در پاسخ به ایسنا درباره ی اقدامات درمانی انجام شده مقابل کرونا در ایران و گایدلاین های درمانی نوشته شده در این خصوص، بیان نمود: از آغاز شیوع بیماری که قرارگاه کرونا تشکیل شد و بعدا تبدیل به ستاد ملی کرونا ذیل ریاست جمهوری شد، تمام اطلاعات علمی و دستاوردهای بهداشتی و درمانی دنیا در معاونت های وزارت بهداشت و بعد کمیته ی علمی ستاد کرونا رصد می شد. علاوه بر این نمایندگی های جمهوری اسلامی در کشورهای مختلف اقدامات و تجربیات کشورهای مختلف را برای وزارت بهداشت ارسال می کردند. تجربیات چین به عنوان نخستین کشوری که با بیماری مواجهه داشت، مستمرا رصد میشد و اقدامات اروپایی ها هم بررسی می شد. گزارش ها و سفارش های نهادهای بین المللی در کنار آن حتی اگر احتمالات درمانی بالقوه هم مطرح می شد بعد از طرح در کمیته های علمی و قرارگاه دارو و تجهیزات، با دستور وزیر بهداشت وقت به سمت تمهید و تهیه و حتی ذخیره سازی آن دارو برای روزی می رفتیم که ممکن بود نیاز درمانی شکل گیرد. حتی برای تمام داروهایی که احتمالاً موجود نبود یک به یک و آینده نگرانه مجوز گرفته شد، وارد لیست دارویی شد و حتی آنها در دستور کار تولید قرار گرفتند. حتی در مواردی که شک یا احتمال اندک وجود داشت که موثر باشند هم، دارو را وارد لیست دارویی کردند تا این که زمینه سازی واردات و سپس تولید آنها شکل گرفت. بدین سبب هیچ دارویی نبود که در دنیا مطرح شود و در مطالعات، اثربخشی نسبی آن مشخص شود و داخل پروتکلهای درمانی کشورهای مختلف برود اما در ایران تمهیدات لازم برای اول واردات و سپس تولید آن اندیشیده نشده باشد.

وی در اینباره اضافه کرد: از اینترفرون آلفا و بتا، داروهای آنتی وایرال موجود و… گرفته تا رمدسیویر که هنوز هم قابل دفاع ترین داروی آنتی ویروس می باشد که استفاده می شود، همگی به پروتکل درمانی آمدند. برخلاف همه دروغ ها و مطالب کذبی که برخی با اهداف و انگیزه های مختلف و بدون اطلاعات درست یا مغرضانه مطرح می کنند، رمدسیویر در کوتاه ترین زمان ممکن در ایران تهیه شد. شرکت کردن ایران در مطالعات بالینی این دارو یک اقدام بسیار درست، علمی و انسان دوستانه بود که در قالب آن نخستین محموله های رمدسیویر و اکتمرا وارد کشور شد و تا امروز هم این دو دارو در پروتکلهای علمی قرار دارد و چه بسا جان صدها هزار ایرانی با همین دو دارو و امثال آن نجات یافت.
ماجرای شکل گیری کلینیک های سرپایی رمدسیویر و کاهش ۸۴ درصدی مرگ ها سخنگوی سابق سازمان غذا و دارو ضمن اشاره به این که همچنان با گذشت تقریباً یک سال از تغییرات صورت گرفته در وزارت بهداشت و کمیته ی علمی کرونا حتی یک خط از پروتکل علمی _ درمانی کووید۱۹ تغییری نکرده است، اظهار نمود: این نشان داده است که این پروتکل ها به روز تدوین و بروزرسانی می شد و همزمان تمهیدات تهیه آنها اندیشیده می شد. در مواردی حتی علاوه بر رصد پروتکل درمانی کشورهای دیگر، ابتکاراتی در کشور صورت می گرفت که همان ها هم البته مورد هجمه قرار می گرفت؛ درحالی که بعدها مشخص شد صدها هزار ایرانی جان خودرا با همان خلاقیت و جسارت علمی دانشمندان ایرانی نجات دادند. مثال ها بسیار است همچون اقدامی که بسیار مظلوم واقع شد و افراد زیادی در آن شرایط مورد بهتان برخی عیب جویان ناآگاه و حتی مغرض، قرار گرفتند موضوع کلینیک های سرپایی رمدسیویر درمانی بود.
وی ادامه داد: در شرایطی که عملا سیستم درمانی در استان خوزستان درحال سقوط بود و با عنایت به وضعیت فرهنگی منطقه و ابتلای شدید در اوج پیک کرونا، موضوع کلینیک های سرپایی برای نخستین بار در دنیا در این منطقه مطرح و اجرائی شد و این مانع از آن شد که هزاران نفر نیازمند بستری باشند و با مراجعه روزانه داروی خودرا دریافت می کردند. شاید حتی حمایت بهتری در خانواده نسبت به زمانی که بستری باشند، داشتند. با این اقدام، بار بیمارستانی کم شد و بسیاری از افراد خدمت گرفتند. با آنکه خیلی ها طرح کلینیک های سرپایی رمدسیویر درمانی را مورد هجمه قرار داند بعدها مطالعات علمی ایالات متحده و هندوستان و… درباره ی رمدسیویر درمانی سرپایی سه دوزه نشان داد که این اقدام درمانی بیش از ۸۴ درصد توانسته از مرگ و میر افراد به ویژه کسانی که کمتر از ۵۰ درصد دریگری ریه داشتند، جلوگیری نماید. با آنکه خیلی ها طرح کلینیک های سرپایی رمدسیویر درمانی را مورد هجمه قرار داند بعدها مطالعات علمی ایالات متحده و هندوستان درباره ی رمدسیویر درمانی سه دوزه نشان داد که این اقدام درمانی بیش از ۸۴ درصد توانسته از مرگ و میر افراد به ویژه کسانی که کمتر از ۵۰ درصد دریگری ریه داشتند، جلوگیری نماید.
تولید رمدسیویر ایرانی با ۵۳ روز اختلاف از شرکت اصلی او ضمن اشاره به فعالیت کلینیک های سرپایی رمدسیویر درمانی در زمان پیک کرونا در پاسخ به انتقاداتی درباره ی تاثیر تردد مبتلایان کرونا به بیمارستان ها برای دریافت دارو و افزایش احتمال سرایت بیماری به سایرین، بیان نمود: در وضعیت اضطراری و زمانی که شاید تا چند ساعت بعد دیگر چیزی به اسم تخت بیمارستانی نداشته باشیم، این تصمیم گرفته شد. وقتی این تصمیم گرفته و عملی شد که سرایت پذیری ویروس در جامعه بالا بود و همزمان قسمت اعظم تخت بیمارستانی اشغال بود و می توانستیم ادعا نماییم که اگر روند همانطور جلو برود عملا سیستم درمانی سقوط خواهد نمود. این اقدام کاری بود که بعدتر در دنیا تبدیل به پروتکل سه دزی تزریق رمدسیویر شد. سوای این که رمدسیویر با ۵۳ روز اختلاف از شرکت اصلی آن در ایران تولید شد که تولید آنهم شبانه روزی در کشور در چند شرکت انجام می شد تا به دست مردم برسد.
کیک تولد برای دارویی که هیچگاه خاصیت آن اثبات نشد! وی ادامه داد: این تلاش ها در حالی بود که متاسفانه آدم هایی داشتیم که در ظاهر حتی علمی با الفاظ و واژگان تبلیغاتی به ظاهر علمی و در لباس علم، دارویی که هیچ وقت خاصیت آن مشخص نشد را تبلیغات کردند و کیک تولد آنرا در کارخانه های داروسازی ما بریدند و عکس یادگاری گرفتند. همین افراد در بعضی برنامه های فرعی غیرتخصصی صدا و سیما تبلیغ دارو را کردند و در قالب پزشک به ویزیتور دارو تبدیل شدند؛ درحالی که این داروها هیچ وقت حتی در کشور تولید کننده اش یعنی ژاپن و بعد چین هم وارد لیست دارو درمانی کرونا نشدند. دیدیم با همه عقبه تجاری و سودجویانه و تخریب نظام سلامت و تضعیف چهره کمیته ی علمی این دارو تاثیری هم نداشت و تنها عده ای با هدف حفظ جیب خود مبادرت به تبلیغ این داروها می کردند و میلیاردها تومان از بیماری مردم گرفتار در این ایام به جیب زدند.
ادعای مدعیان طب سنتی برای کشف درمان قطعی کرونا وی در بخش دیگری از گفت وگوی تفصیلی خود با ایسنا، درباره ی چالش هایی که وزارت بهداشت در زمان انتشار کرونا با مدعیان طب سنتی داشت، اظهار داشت: در این رابطه باید چند واژه را از یکدیگر افتراق دهیم. یک وقتی از طب سنتی صبحت می شود و یک وقتی از طب اسلامی. در طب سنتی هم مبحث طب سنتی آکادمیک وجود دارد و هم ادعاهایی که عده ای نام طب سنتی بر آن می گذارند. در مورد طب سنتی آکادمیک اساسا در تمام مدت انتشار کرونا اگر یافته ای بود که مجموعه اساتید طب سنتی در دانشگاه های علوم پزشکی حتی به عنوان درمان تکمیلی آنرا مطرح می کردند، در وزارت بهداشت بررسی می شد. طرح هایی که این چنین کار خودرا شروع می کردند خیلی زود با مطالعات اولیه با عنایت به شرایط بحرانی مجوز می گرفتند؛ چنانکه بیش از ۱۷ قلم داروی گیاهی یا فرآورده طبیعی به عنوان درمان کمکی کووید ۱۹ در همین مدت با انجام مطالعه بالینی مجوز گرفت و تولید شد و به دست مردم رسید. در مورد این داروهایی که مجوز گرفتند هم هیچکس ادعای درمان قطعی نداشت و نمی تواند داشته باشد.
وی ادامه داد: بطور کلی ادعای درمان قطعی درباره ی کرونا ادعای درستی نیست. در علم و طب هرجا با ادعای در خصوص درمان قطعی یا درمانگر قطعی مواجه شدید نخستین شک باید به رفتار غیرعلمی آن فرد باشد. هر ادعا باید مستند به یافته های علمی باشد ولی اینطور نیست که الزاما افراد از مسیر طب مولکولی یا طب شیمیایی به این ادعا رسیده باشند. هر ادعایی در پزشکی باید مبتنی بر شواهد موثر باشد و یا در افزایش یا ارتقای کیفیت زندگی یا طول عمر بیمار موثر باشد. اگر کسی این دو ادعا را داشته باشد باید در مطالعات حیوانی و اولیه انسانی با کمترین عارضه صحت این ادعا را مشخص نماید که آنوقت یک دارو یا درمان موثر است. صرفِ مطرح کردن ادعا بدون آزمون بالینی و یا حتی انتساب به منابع مقدس نمی گردد دارویی را بهره برد برای اینکه ما محکوم به مستندات هستیم.
او افزود: این که کسی با استناد به یک روایت که علما هم صحت آن و راویانش را تایید نمی کنند، ادعا کند که درمان بیماری برای کل بیماری های عالم را کشف کرده است، هیچ جا پذیرفتنی نیست. این که کسی با مغالطه انتساب به منبع مقدس ادعای خودرا به افکار عمومی منتقل کند، درست نیست. این اقدام زمانی رخ می دهد که ادله کافی برای اثبات ادعایی وجود نداشته باشد. تاکنون کرونا هیچ درمان قطعی در هیچ کجای دنیا در هیچ مکتبی از طب نداشته است. تنها عده ای ادعای درمان قطعی کرونا را داشتند که از گرفتاری مردم در اوج بحران ارتزاق می کنند اما وزارت بهداشت به آن واکنش نشان داده است. درمورد پرونده هایی که مسیر کارآزمایی بالینی را طی کردند و نشان دادند اثربخشی نسبی دارند، وزارت بهداشت هم موضع مقابله نداشته است.
تا حالا کرونا هیچ درمان قطعی در هیچ کجای دنیا در هیچ مکتبی از طب نداشته است. تنها عده ای ادعای درمان قطعی کرونا را داشتند که از گرفتاری مردم در اوج بحران ارتزاق می کنند.
او ضمن اشاره به این که کسانی که مدعی دروغین طب سنتی یا طب روایی بودند مدام ادعاهای مختلف ارائه می کردند که هیچ مدرکی برای آن نداشتند، توضیح داد: این افراد روز اول بطور کلی منکر کرونا می شدند و می گفتند که کرونا وجود ندارد و یا توطئه تبلیغاتی است، ولی بعد که دیدند عده ای مانند برگ خزان به سبب کرونا فوت می کنند، بیماری را پذیرفتند ولی اسم دیگری روی آن می گذاشتند و در نهایت مدعی کشف درمان قطعی آن شدند، در حالیکه ابتدا به کل منکر وجود چنین بیماری بودند. جریان اصلی طب سنتی با ۱۹ دانشکده طب سنتی در ایران مشخص است و بیش از ۴۰۰ متخصص طب سنتی فعال می باشند که هیچ کدام ادعای درمان قطعی بیماری کرونا را نداشتند. حتی یکی از مدعیانی که ادعای درمان قطعی کرونا را داشت نیز بر اثر مبتلاشدن به همین بیماری جان خودرا از دست داد. اما کماکان برخی جور دیگری وانمود می کردند. این ادعاها در مورد واکسن هم از طرف این مدعیان ادامه داشت ولی مگر می توان ادعا کرد دنیای قبل و پس از تزریق واکسن کرونا مشابه بودند؟ دنیای پس از واکسن کرونا مشابه پیش از آن نبود و نیست و فهم این مطلب هم دشوار نیست.
نقش خبرنگاران سلامت در روایت روزهای کرونازده دکتر جهانپور در ادامه صحبت هایش با اشاره به اینکه از آنجائیکه از نزدیک شاهد بودم می گویم که لحظه به لحظه اتفاقاتی که در مدیریت کرونا رخ داد، نه فقط کم نظیر بلکه در خیلی از موارد بی نظیر بود، افزود: روزی که ماسک سهمیه بندی داشتیم و ممکن بود یک نفر تنها در ماشین خود ماسک بزند، اما همکار ما در بیمارستان ماسک نداشت و در همان شرایط این انسان ها، این عزیزان ایستادند و جنگیدند و حتی شهید شدند. ما وقتی از شوک روزهای اول انتشار ویروس درآمدیم، افراد التماس می کردند محموله تجهیزات یا دارو به استانها ببرند؛ در حالیکه در دنیا برعکس بود. من چند خبرنگار را به زور یا با تطمیع فرستادم که بروند گزارش تهیه کنند؟ خبرنگاران خود مشتاق بودند که بروند، بنویسند و روایت کنند؛ به صورتی که خبرنگاران تنها در یک سال اول شیوع بیماری ۱۰ هزار صفحه گزارش و خبر به زبان فارسی در رسانه های داخلی درباره ی کووید۱۹ تولید کردند. در آن ایام شاید خبرگزاری تعطیل بود، اما خبرنگاران سلامت در نشست های خبری وزارت بهداشت و مراکز درمانی فعال بودند. تصویری که از مرحوم دکتر شیرین روحانی منتشر گردید که وی با سرمی در دست، بیمار ویزیت می کرد و بعد هم بر اثر کرونا شهید شد، فراموش نشدنی است. در دنیا هم این دست اتفاقات و ایثارها افتاده است اما اساسا غلظت ایثار مدافعان سلامت در کشور ما بیشتر بود. لحطه لحظه این بسیج ملی افتخار آفرین بود و جای جای این زنجیره ماندگار شد.

پزشکان، پرستاران و بهداشت کارانی که بدون توقع جنگیدند و جان باختند او ضمن اشاره به فداکاری های کادر سلامت در دوران کرونا و با تکیه بر این که فرار کادر درمان از بیمارستان نداشتیم، بیان نمود: اما چقدر در فرانسه و آمریکا تحصن، تجمع و ترک کار کادر درمان داشتیم؟ در ایران حقوق و کارانه عقب بود، وضعیت استخدام ها نامشخص بود، مشخص نبود که وعده های داده شده محقق می شود یا خیر و… اما کادر سلامت کوتاهی نکردند. حتی هنوز بر سر تایید رسمی و حقوقی برخی شهدای مدافع سلامت بحث است و درگیر آئین نامه ها هستند که فلان شخص شهید است یا خیر؛ درحالی که وقتی این انسان ها در بیمارستان کار می کردند نمی دانستند زمانی بحث استخدام و مزایا مطرح می شود یا خیر. آنهم مزایایی که هیچ وقت با جان و حیات آدمی قابل مقایسه نیست.
وی ادامه داد: اعداد در نظر گرفته شده برای پاداش کووید ۱۹ کادر درمان موجب شرمساری بود؛ ولی شاید بضاعت کشور همین بود و وزارت بهداشت نیز آنرا با عرق شرم توزیع کرد. در مجموع انسان هایی آمدند و در بیمارستان ها فعالیت کردند که شاید امروز به آنها بگویند نیازشان ندارند. پزشکان و پرستارانی پای کار آمدند که برای آن بخش نبودند اما همه آمدند، کار کردند و تعدادی هم شهید شدند. در کنار آن ۱۰۰ ها هزار بازدید بهداشتی تنها از صنوف، مراکز و اماکن عمومی انجام شده است و با لحاظ تمام دغدغه های امنیتی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، بین المللی و… تمامی مسئولین در تمامی ارگان ها و ابعاد، اما وزارت بهداشت هم باید خدمت رسانی می کرد. به نظرم اقداماتی که انجام شده اساسا ایده آل نیست اما فراتر از انتظار بود. وقتی بضاعت و موقعیت سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کشور را بشناسیم، متوجه می شویم این اقدامی که انجام شد با عنایت به زیرساخت ها مناسب و بلکه فراتر از انتظار بود. کشوری که در آن ساده ترین کار که انتقال پول به موسسه بین المللی و کووکس است به سبب تحریم ها بیش از ۷۰ روز طول کشید، کشوری که حتی محموله واکسن خریداری شده را باید بوسیله صلیب سرخ و هلال احمر می گرفت که گرفتار مشکل نشود و با سایر مشکلات هم دست و پنجه نرم می کرد، با این شرایط به درستی اهتمام کرد فعالیت کند و این درحالی بود که همه دنیا و حتی برخی در کشور می گفتند تحریم شامل دارو و درمان نمی گردد.
لزوم تشکیل ساختار ملی نهادینه شده برای مقابله با بحران دکتر جهانپور همین طور در بخش دیگری از صحبت هایش درباره ی شکل گیری سامانه ایران من و میزان تاثیرگذاری آن در کنترل و مدیریت کرونا، توضیح داد: این سامانه مستقر در وزارت کشور بود و اگر نیازمند سرویسی از وزارت بهداشت بود این همکاری صورت می گرفت. سایر نهادها مانند شهرداری، وزارت راه و شهرسازی و… برای فروش بلیط، انجام ترددها و… عموما نیازمند خدمت گرفتن از این سامانه بودند. تا زمان مسئولیت دولت قبل (شهریور ۱۴۰۰) به یاد دارم که سامانه ایران من فعالیت گسترده ای که انتظار می رفت را نداشت و ظرفیتش محدود بود. این سامانه اساسا مفید بود و هست اما باید بدانیم که فراتر از یک یا دو سامانه ما ساختار ملی نهادینه شده برای مقابله با بحران را به مفهوم واقعی کلمه نداریم و باید از تجارب کرونا درس بگیریم تا زمان شروع بحران تازه یادمان نیفتد که تقسیم مسئولیت نماییم بلکه پیش از آن باید تصمیم گیری حتی بسیاری از اقدامات انجام شده باشد.
ما ساختار ملی نهادینه شده برای مقابله با بحران را به مفهوم واقعی کلمه نداریم و باید از تجارب کرونا درس بگیریم تا زمان شروع بحران تازه یادمان نیفتد که تقسیم مسئولیت نماییم بلکه پیش از آن باید تصمیم گیری کرده باشیم.
وی ادامه داد: در وزارت بهداشت با عنایت به امکانات مان دو ماه پیش از شناسایی نخستین مورد بیماری در کشور سنگرسازی شروع شد. زمان مصوبه خرید و ذخیره سازی ماسک در وزارت بهداشت مربوط به اول دی ماه ۱۳۹۸ است اما، ابزار و بضاعت وزارت بهداشت مشخص بود. در بحران ها شرایط و شیوه های مدیریتی متفاوت می باشد. اگر قرار باشد در دوره بحران هم تمام سیکل و بروکراسی اداری را که در حالت معمول در کشور وجود دارد طی نماییم اساسا با مشکل یا تاخیر مواجه می شویم. سامانه ایران من در صورتی خیلی خوب بود که در ماه اول یا دوم کرونا به آن دست پیدا می کردیم. بعد هم که آمد، خوب بود، اما به هر نسبتی که از شروع بحران فاصله بگیریم از ارزش و اثربخشی پروسه کاسته می شود؛ البته به نظر بنده هنوز هم این سامانه ها کامل نشده است.
وعده دادن در بحران ساده است؛ پای کار بیایید! سخنگوی سابق وزارت بهداشت با تکیه بر این که پیش از بحران باید فکر آنرا کرده باشیم، اظهار نمود: وقتی صحبت از پدافند غیرعامل می نماییم باید نهاد متولی آن مشخص و موثر و میدان دار باشد و مرجعیت و تولیت واقعی وجود داشته و ساختار و زیرساخت آن از قبل پیش بینی شده باشد. وزارت بهداشت به عنوان پیشانی بسیاری از بحران ها جلو می رود، اما نهاد تصمیم گیری در بحران، وزارت بهداشت نیست. در سیل، زلزله، کرونا و… وزارت بهداشت پیشانی بحران است و انصافا در بروز تمام این اتفاقات طبیعی و غیرطبیعی هم وزارت بهداشت و مجموعه های در رابطه با آن نخستین گروه هایی بودند که آنجا مستقر شدند و خدمت رسانی کردند و حتی تا هفته ها پس از خدمت رسانی، وزارت بهداشت مشغول آواربرداری در رابطه با حوزه سلامت بود. در کرونا هم نخستین گروه برای اقدامات مرتبط که شهید داد، نظام سلامت بود، اما وزارت بهداشت در ساختار مدیریت بحران کشور چند درصد نقش دارد؟
او افزود: شرایط بحران شرایطی نیست که شما به دنبال بودجه، تامین اعتبار، تبدیل ارز به ریال، انتقال ارز و… باشید. جمله سیاسی گفتن کاری ندارد، مانند وعده انتخاباتی است که هر کاندید یک وعده می دهد، اما وقتی درگیر می شوید، شرایط فرق دارد. ما می دانیم یک میلیون نفر در نظام سلامت درگیر هستند که هر دو ساعت یکبار باید ماسک شان تعویض شود، پس برای یک روز به ۶ میلیون ماسک نیاز داریم بعد در این شرایط، تولید ماسک کشور تنها ۲۰۰ هزار ماسک است. ما در شرایطی روزانه تعداد بالایی مراجعه کرونائی به بیمارستان داشتیم که هم تعداد بالای تصادفات و مجروحان زیاد بود و هم سکته قلبی، سکته مغزی، بیماری اطفال و… وجود داشت؛ به گونه ای که تعداد بیماران ما در پیک ها به دو سوم ظرفیت تخت بیمارستانی کشور رسیده بود ولی هنوز کسی نمی تواند بگوید قسمتی از بیماران غیرکرونایی بدون خدمت رسانی ماندند.
ما در شرایطی روزانه تعداد بالایی مراجعه کرونائی به بیمارستان داشتیم که هم تعداد بالای تصادفات و مجروحان زیاد بود و هم سکته قلبی، سکته مغزی، بیماری اطفال و… وجود داشت؛ به گونه ای که تعداد بیماران ما در پیک ها به دو سوم ظرفیت تخت بیمارستانی کشور رسیده بود ولی هنوز کسی نمی تواند بگوید قسمتی از بیماران غیرکرونایی بدون خدمت رسانی ماندند.
وی به مقایسه عملکرد ایران و سایر کشورها در مدیریت بحران پرداخت و اظهار داشت: همزمان باید اطلاعات واقعی در قلب ایالت متحده به عنوان یک اقتصاد بزرگ جهانی را ببینیم که ۱۷ درصد سهم GDP را در مخارج سلامت دارد. آنها چگونه فعالیت کردند؟ در همین موضوع تیم های ضربت سلامت یا رمدسیویر درمانی که مظلوم واقع شد، مطالعه کنید و ببینید در وضعیت پیک کرونا، دسترسی مردم در اروپای غربی به این داروها چگونه بود؟ درحالی که ایران دسترسی مناسبی فراهم نمود که مردم سرویس مناسب دریافت نمایند، هرچند که بحران وجود داشته و تعداد زیادی از هموطنان خودرا از دست دادیم، به گونه ای که تعداد زیادی از آنها مرگ زودرس به حساب می آید که حتی بدون هرگونه بیماری زمینه ای در اثر کرونا جان خودرا از دست دادند، اما کجای نمودار مختصات مقابله با کرونا در مقایسه با اغلب کشورهای جهان قرار گرفته ایم؟ به ضرس قاطع در قله های افتخار، افتخار برای ملت، برای نظام سلامت و برای مدافعان سلامت و…
محدودیت تردد شبانه به مدیریت کرونا کمک کرد؟ سخنگوی سابق وزارت بهداشت در بخش دیگری از گفتگوی خود با ایسنا در پاسخ به سوالی درباره ی برقراری محدودیت تردد شبانه کرونا و تاثیرات آن بر مدیریت بیماری، خاطرنشان کرد: شاید این محدودیت ها به تنهایی اثربخشی کافی نداشت، اما نمی توان گفت کاملا بی تاثیر بوده است. تا جایی که درست و کامل اجرا شد بسیاری از محافل و مهمانی های خانوادگی را کاهش داده بود و طبیعتا نمی توان گفت وقتی تعداد اجتماعات انسانی کاسته می شود تعداد انتقال کاهش نیافته است، اما این که وزن این متغیر در مقایسه با سایر عوامل چقدر بوده است قابل بررسی است که سخت هم به دست می آید. سهم یک مداخله باید به اندازه خودش تعیین شود. واقعا سهم ترددهای شبانه در کل ترددها و مراودات چقدر بوده است؟
وزارت بهداشت؛ متهم شماره یک تمام اتفاقات؟ جهانپور درباره ی سهم ترددها و تماس ها در کنترل بیماری، توضیح داد: به عنوان مثال هیچکس نمی تواند بگوید محدودیت های اسفند ۹۸ و نوروز ۹۹ تاثیری در کاهش بار بیماری نداشته است. این عامل به شدت اعداد مبتلاشدن و مرگ و میر را کم کرد تا حدی که متاسفانه برخی دوستان و بزرگان ما فکر کردند بیماری تمام شده است، در حالیکه پس از افزایش مراودات در عید فطر ۱۳۹۹ دیدیم که اعداد مبتلاشدن بالا رفت و باز هم شاید به زعم برخی یا به عمد متهم وزارت بهداشت بود؟‍! بگذریم حتی برخی مدعی بودند ما در وزارت بهداشت اعداد مبتلاشدن را بالا اعلام می نماییم و برخی داعیه داشتند که وزارت بهداشت برای حفظ میدان داری دارد در اعداد مبتلاشدن و مرگ و میر کرونا بزرگنمایی می کند و نگرانی بیش از واقعیت بوجود می آورد.
نگاه سیاست زده را کنار بگذارید وی ادامه داد: این درحالی بود که در سوی دیگر، رسانه های خارجی هم وزارت بهداشت را متهم می کردند که وزارت بهداشت اعداد مرگ و میر را کمتر از واقعیت اعلام می کند. بدین سبب همیشه بین دو لبه قیچی افراط و تفریط بودیم. شرایطی طی شد که روزی که عددی بیش از ۱۰۰ فوتی کرونائی را اعلام کردیم، برخی دوستان ناراحت بودند و می گفتند که عدد اعلامی ما با انگیزه هایی مطرح گردیده است و این در شرایطی بود که هنوز به مرگ و میر ۷۰۰ تایی کرونا نرسیده بودیم. این نگاه سیاست زده در بین حتی برخی مسئولین یا قسمتی از جامعه وجود داشت که اگر به حوزه تصمیم سازی نزدیک می شد، ایجاد مشکل می کرد چنان که در مواردی هم شد.
او به مشکلات و حواشی دیگر وزارت بهداشت اشاره نمود و اظهار داشت: پس از نوروز ۱۴۰۰ عده ای طلبکار شدند که چرا آمار افزایش پیدا کرده است؟ خب وقتی ترددها آزاد است و تماس ها برقرار می شود، طبیعی است که وارد پیک بیماری شویم آنهم در شرایطی که واکسن کافی نداریم تزریق نماییم. مشخص است که بدون برقرای محدودیت ها آمار بیشتر می شود. این مورد را یک دانش آموز سوم راهنمایی هم می داند که افزایش مراودات در یک بیماری واگیر تنفسی منجر به افزایش مبتلاشدن می شود. بنابراین اگر برای اقتصاد و معیشت مجبوریم درب خانه ها و مغازه ها را باز بگذاریم، باید ریسک سایر مشکلات را هم پپذیریم نه این که دنبال فرافکنی و انتساب و انکار باشید.
وی ادامه داد: بر همین مبنا هم تردد شبانه غیرضروری شناخته شد و محدودیتی بر آن اعمال شد که اگر درست و کامل اجرا می شد تاثیرات خوبی می گذاشت، اما نهایتاً به عکس گرفتن از پلاک ماشین ها و جریمه رسید که وزارت بهداشت هم برخلاف برخی قصه ها، نصیبی از آن نداشت. ما برای این سوال که تا چه زمانی باید محدودیت ها برقرار باشد؟ پاسخی نداشتیم و اساسا نمی توان جامعه را بدون پاسخ گذاشت. حتی امروز هم نمی توان دقیق گفت آیا موج هشتم بروز خواهد کرد؟ آیا شدیدتر خواهد شد یا خیر؟ چون بیماری نوپدید، غیرقابل پیش بینی است و اطلاعات شما اندک است و با حریفی در تاریکی میجنگید.

قرنطینه سراسری؛ درست یا غلط؟
وی در پاسخ به کسانی که مدعی اعمال قرنطینه سراسری در کشور در ایام نخست شیوع بیماری بودند، اظهار نمود: مگر می شد کل ایران را تعطیل کرد؟ قرنطینه شهرها زمانی که بیماری شناسایی شد، نه ممکن بود و نه مطلوب. ایالت متحده حتی همان محدودیت های کوتاهی که ما در نوروز ۱۳۹۹ اعمال کردیم را نتوانست اعمال نماید اما، چین توانست محدودیت بگذارد برای اینکه ساختار هر جامعه متفاوت می باشد، نسخه قرنطینه شهرها نسخه یکسانی نیست که بتوان برای مدت نامعلوم و برای هرجا نوشت.
درس عبرت کرونا برای ما سخنگوی سابق وزارت بهداشت درباب ارزیابی مدیریت کلی کرونا در ایران، بیان نمود: ما هنوز ساختار جامع ملی تمرین شده مقابله با بحران ها را نداریم و با وجود ظرفیت های خوب کشور و تجربیات مهمی که در بحران های پی در پی که در دهه های گذشته در تمام حوزه ها رخ داده است، اما هنوز یک ساختار متشکل و نهادینه شده مقتدری که متولی مدیریت بحران در کشور باشد، نداریم. البته ظرفیت نیروی انسانی در ایران یک نقطه قوت است؛ درعین حال ساختار نظام مندی نداریم و نیروی انسانی با کار گروهی و یا ظرفیت فردی به جبران ضعف ساختاری یا پشتیبانی می پردازد. در سیل، زلزله و کرونا باز هم یک عامل انسانی پیشتاز بود. اگر توانستیم موفقیت هایی کسب نماییم همه ناشی از ظرفیت انسانی و ریسک پذیری و استعداد افراد بوده است. درس عبرت دیگر کرونا برای ما و بلکه برای جهان این بود که باید کالای استراتژیک و راهبردی را خودمان تولید نماییم حتی اگر واژه هایی مانند مزیت نسبی و رقابتی تکرار شود؛ چون در بحران ما تنها می مانیم و دیگر فرقی ندارد تحریم باشیم یا جزئی از جامعه جهانی قرار گرفته باشیم؛ برای اینکه اولویت کشورها مردم خودشان است. این درسی بود که کرونا هر روز به ما داد.

ما هنوز ساختار تمرین شده مقابله با بحران نداریم و با وجود ظرفیت های خوب کشور و تجربیات مهمی که در بحران های پی در پی که در دهه های گذشته در تمام حوزه ها رخ داده است، اما هنوز یک ساختار متشکل و نهادینه شده مقتدری که متولی مدیریت بحران در کشور باشد، نداریم.
و سرانجام آرامش بعد از طوفان برای آقای سخنگو سخنگوی سابق وزارت بهداشت در خاتمه بخش اول صحبت های خود گریزی هم به دوره مدیریتی خود در وزارت بهداشت زد و اظهار داشت: پنج بار به کرونا مبتلا شدم و در تمام دفعات، تلفیقی از درمان مکمل، سنتی و پزشکی نوین را دنبال می کردم. پس از اینکه سمت خود در وزارتخانه را در ۱۷ شهریور ۱۴۰۰ تحویل دادم، برای راهپیمایی اربعین آماده شدم. خدای من شاهد است آنجا آرامش داشتم و رو به حرم حضرت علی (ع) خدا را بابت اتمام مسئولیت شکر کردم که بالاخره پس از حدود ۲ سال سخت توانستم استراحت و بلکه رهایی کنم. گاهی روزی ۱۳۰ تماس بی پاسخ داشتم و این علاوه بر تمام تماس هایی بود که پاسخ داده بودم. با اتمام مسئولیت حس کردم بار بزرگی از روی دوش امثال ما برداشته شد و همین سبب شد ۷۵ روز فقط در خانه استراحت و مطالعه کنم. هیچ گاه در زندگی کار را بر خودم سخت احساس نکردم و سختگیر هم نبودم، اما سه_چهار ماهه پایانی دولت قبل واقعا احساس فرسودگی می کردم. پس از مبتلاشدن به کرونای انگلیسی همان بهار ۱۴۰۰ و بعد قرنطینه تنها باری بود که در زندگی آرزو می کردم ای کاش به کار بازنمیگشتم.
به گزارش طب اصیل به نقل از ایسنا، بخش دوم گفت و گو تفصیلی دکتر کیانوش جهانپور_سخنگوی سابق وزارت بهداشت با ایسنا پیرامون موضوعات مختلف مدیریت کووید – ۱۹ در ایام آتی ارسال خواهد شد.

منبع: tebeasil.ir