ضرورت ایجاد حس خود ارزشمندی و عزت نفس در کودکان

به گزارش طب اصیل قزوین یک روانشناس حوزه کودک با اشاره به این که عزت نفس در کودک بسیار مهمست و یکی از مسئولیت های والدین برای ایجاد عزت نفس در کودکان این است که آنها را برای حضور در جامعه آماده کنند بیان کرد: عزت نفس می تواند به کودک کمک نماید یعنی هم توانمندی های وی را در طول دوران کودکی ارتقا دهد هم برای بزرگسالی و حضور در جامعه و انجام بهتر کارهایش آماده کند.
دکتر مهسا ساداتی در گفتگو با ایسنا اظهار نمود: اگر کودک باعزت نفس پایینی بزرگ شود مسلماً در بزرگسالی برای برقراری ارتباطات اجتماعی و در بیان نیازها و خواسته هایش گرفتار مشکل خواهد شد و در آینده احساس ارزشمندی پایینی خواهد داشت. امکان دارد این کودک منزوی شده و درنهایت عدم عزت نفس در او منجر به عدم انگیزه در بزرگسالی و حتی مشکلاتی مثل مشکلات اضطرابی و افسردگی در کودک شود.
وی درمورد تعریف عزت نفس در روانشناسی تصریح کرد: عزت نفس به مفهوم خود ارزشمندی است یعنی این که هر فردی چقدر برای خود ارزش قائل است و چقدر خودش را دوست دارد. عزت نفس می تواند به کودک کمک نماید یعنی هم توانمندی های وی را در دوران زندگی ارتقا دهد هم برای بزرگ سالی و حضور در جامعه و انجام بهتر کارهایش آماده کند. هر چقدر افراد احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند احساس عزت نفس بالاتری هم دارند.
ساداتی اضافه کرد: افراد با عزت نفس بالا تلاش بیشتری برای انجام کارهای خود دارند، انگیزه خیلی بالاتری دارند و به این راحتی شکست نمی خورند. اگر در کارهایشان شکست هم بخورند به دلیل این که خودپنداری بسیار قوی دارند باردیگر تلاش می کنند به دلیل همین عزت نفس بالا سبب می شود که عملکرد بهتری در تحصیلات خود، والدین و دوستانشان داشته باشند.
این روانشناس و متخصص حوزه کودک بابیان این که عزت نفس درواقع باورهای فرد درباره خودش است اظهار نمود: یکی از مسئولیت های والدین برای ایجاد عزت نفس در کودکان این است که آنها را برای حضور در جامعه آماده کنند؛ والدین باید در ارتقای عزت نفس در کودکشان همیشه تلاش کنند؛ هرچقدر والدین نقاط قوت بچه ها را پررنگ تر و مهارت های بچه ها را تقویت کنند؛ بالا رفتن این مهارت ها و نقاط قوت می تواند سبب افزایش عزت نفس در بچه ها شود.
وی بابیان این که یکی از مهارت ها که والدین می توانند هدایت کننده خوبی در این حوزه باشند مهارت های اجتماعی است تصریح کرد: بسیاری از مواقع گفته می شود والدین نباید برای دوست یابی به فرزند خود کمک کنند که این ازنظر روانشناسان پذیرفته نیست. هم اکنون اعتقاد روانشناسان بر این است که والدین می توانند الگوی خوبی در دوست یابی برای فرزندانشان باشند.
ساداتی اظهار داشت: هرچقدر بچه ها دوستان بیشتری داشته باشند که برای کارهای مثبتی که انجام می دهند؛ تشویقشان کنند، احساس عزت نفس بالاتری را تجربه خواهند کرد. همینطور مهربانی کردن والدین نسبت به بچه ها سبب می شود کودکان هم مهربانی را یاد بگیرند و بدین ترتیب والدین می توانند الگوی مثبت برای بچه ها باشند.
وی در مورد خصوصیات بچه ها با عزت نفس پایین تصریح کرد: کودکانی که عزت نفس پایینی دارند کودکانی هستند که نمی توانند وارد فعالیتهای اجتماعی شوند، یعنی مهارت های اجتماعی پایین تر و احساس ارزشمندی پایین تری دارند و خودارزیابی که نسبت به خود دارند پایین تر از آن چیزی است که باید باشد.
ساداتی با ذکر مثالی اظهار نمود: مثلا کودکی که توانایی نواختن موزیک با یک ساز را دارد اما وقتی از او خواسته می شود تا توانایی نواختنش را نشان دهد؛ می گوید من نمی توانم انجام بدهم، یا توانایی کشیدن نقاشی را دارد اما می گوید من نمی توانم انجام دهم من بلد نیستم؛ والدین وقتی این واژه ها را از کودک خود می شنوند باید به عزت نفس پایین کودک پی ببرند و رفتارهای کودک را مورد بررسی قرار دهند.
وی اظهار داشت: همان گونه که گفته شد والدین با افزایش مهارت ها و بالا بردن حس همدلی نسبت به کودک و ایجاد انگیزه با گذاشتن اهدافی متناسب با توانمندی کودک عزت نفس او را بالا برند. والدین باید انتظارات معقول و در سطح توانایی کودکشان داشته باشند و نباید با انتظارات بیش ازحد و نابجا و نامعقول که واقع بینانه نیستند باعث سرخوردگی و عزت نفس پایین کودک شوند.
ساداتی اضافه کرد: بعنوان مثال وقتی از کودک توقع داریم رتبه برتر درسی داشته باشد درحالی که کودک بهره بالای هوشی ندارد؛ اما ازنظر مهارتی در مهارت های عملی خیلی قوی تر است به خاطر همین کودک به انتظارات ما نمی تواند برسد و انگیزه اش را از دست می دهد و باورش در مورد خودش ضعیف می شود.
نقش تشویق و انتقاد در ایجاد عزت نفس کودک
ساداتی در پاسخ به این سوال که تشویق و انتقاد چه تأثیری در عزت نفس کودک دارد اظهار نمود: اگر تشویق کودک درست و به شیوه مثبت صورت گیرد، باعث بالا رفتن عزت نفس کودک و همینطور انتقاد کردن هم اگر زیاد صورت گیرد سبب کاهش عزت نفس در فرد می شود. وقتی کودک را به خاطر کار مثبتی که انجام داده تشویق می نماییم، در این فرد احساس ارزشمندی بالا می رود و احساس می کند بهتر و بهتر می تواند رفتار خودش را ارتقا دهد.
این متخصص حوزه کودک بابیان این که یک سری از والدین اعتقادشان بر این است که کودک وظیفه دارد کارهای در ارتباط با خودش را انجام دهد اضافه کرد: روانشناسان با این مساله موافق هستند مانند تمیز کردن اتاق و درس خواندن از جانب کودک؛ ولی حتی اوایل کار وقتی کودک می خواهد به آن کار عادت کند؛ ما نیاز داریم که کودک را تشویق نماییم که میتوان از تشویق های مادی و درنهایت تشویق ها و تحسین های کلامی استفاده نمود. کودک با شنیدن و دیدن تشویق از جانب پدر و مادر احساس خیلی بهتری دارد و مفید بودن را در خود می بیند. اگر احساس کردید که کودک کاری را که انجام می دهد وظیفه اش هست مثلا اتاق خویش را مرتب می کند، حتما تشویقش کنید.
وی در مورد شیوه انتقاد از کودک اظهار داشت: انتقاد به جای خودش درست است بالاخره امکان دارد از همه افراد در خانه انتقاد شود. انتقاد کردن بیش ازحد سبب می شود، همدلی کودک نسبت به والدین از بین برود. در تربیت کودک سن کودک را در نظر بگیریم؛ از یک کودک ۳ ساله به خاطر ریختن آب انتقاد و سرزنش نمی نماییم چون خصوصیت سنی اش هست. ولی اگر کودک در یک سنی هست که یک کاری انجام می دهد که نباید انجام دهد می توانیم به شکل دوستانه گوشزد کرده و بهتر است شکل انتقاد کردن پرخاشگری نداشته باشد.
ساداتی با سفارش حس همدلی بین کودک و والد تصریح کرد: والدین حتما با کودک خود دوست باشند تا حس همدلی بین آنها ایجاد شود. این حس زمانی ایجاد می شود که والد برای کودک وقت بگذارد. نکته این که نباید بچه ها به خاطر رفتارهایشان قضاوت شوند و والدین باید از جملات مثبت استفاده کنند و سرزنش نکنند. در صحبت با کودکی که شکست کوچکی دارد مثلا اگر نمره کم گرفته با او احساس همدلی کنید و به او بگویید درکت می کنم بیا باهم این مساله را حل نماییم و برای بهتر شدن بیشتر تلاش نماییم.
وی تصریح کرد: والدین حق انتخاب به کودک بدهند، هرچقدر بیشتر این حق را به کودک دهند، عزت نفس آنها بالا می رود مثلا اگر کودکی می خواهد لباس خویش را خودش انتخاب نماید یا در رستوران غذای موردعلاقه اش را خودش انتخاب نماید به او این اجازه را بدهند به او توجه نمایند تا کودک احساس مفید بودن و ارزشمندی کند که با این کار عزت نفس کودک بالا می رود.

منبع: tebeasil.ir