یافته های یک پژوهش داخلی حاکیست تهدیدات کووید ۱۹ برای سلامت اجتماعی و روانی جامعه

اعضای هیات علمی گروه های آموزشی ˮکاردرمانیˮ و ˮآمار زیستی و اپیدمیولوژیˮ دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی طی تحقیقی اعلام کردند: کووید ۱۹، با ایجاد اختلال در یکپارچگی اجتماعی، یکپارچگی در منزل و کارهای مولد، تهدیدی برای سلامت جامعه شمرده می شود.
به گزارش طب اصیل به نقل از ایسنا، دکتر حجت الله حقگو، عضو هیات علمی گروه کاردرمانی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و یکی از پژوهشگران این طرح پژوهشی، درباره نتایج بدست آمده آن اظهار داشت: آلوده شدن به کووید ۱۹ منجر به اختلالات جسمی گسترده می شود، در صورتیکه ترس از آلوده شدن به آن، منجر به انزوای اجتماعی و اختلالات روانی مختلف شده که این امر سلامت اجتماعی و روانی جامعه را تهدید می کند.
وی اضافه کرد: سازمان جهانی بهداشت (WHO)، شیوع کووید ۱۹ را بعنوان یک تهدید “سطح بالا” شناسایی کرده است و هم اکنون، استراتژی های درمانی برای مبارزه با این ویروس کاملاً حمایتی بوده و پیشگیری، بهترین راه برای قطع زنجیره انتقال در جامعه است، اما به سبب فاصله گذاری اجتماعی و اقدامات قرنطینه ای در خیلی از کشورها، مشارکت مردم در خیلی از زمینه های زندگی اجتماعی و کارهای روزمره مختل شده است و هدف ما در این پژوهش، «بررسی تاثیرات کووید ۱۹ بر یکپارچگی اجتماعی و مشارکت در کارهای روزمره زندگی» بود.
وی اظهار داشت: در حقیقت، درک نتایج روانی-اجتماعی اقدامات محدودکننده، امکان تصمیم گیری بهتر را فراهم می آورد و مطالعه حاضر با هدف «ارائه بینشی در مورد تاثیر قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی بر مشارکت در کارهای روزمره زندگی و تعاملات اجتماعی»، برمبنای داده های استخراج شده از پاسخ ۴۶۱ نفر در کشور نشان داد که اقدامات محدودکننده در ضمن شیوع کووید ۱۹، دارای تاثیرات منفی در زمینه های یکپارچگی در منزل، یکپارچگی در اجتماع و کارهای مولد و هدفمند است.
این متخصص علوم اعصاب اشاره کرد: مطالعه ما نشان داد که بعد از همه گیری کووید ۱۹، زندگی اجتماعی افراد به شدت مختل شده و شیوع کرونا، تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم روانشناختی و اجتماعی گسترده دارد، بطوری که علاوه بر لطمه های جسمی این بیماری، ترس از آلوده شدن، از دست دادن عزیزان، از دست دادن شغل، از دست دادن فرصت های تحصیلی، تفریح، آزادی و حمایت، تأثیرات عمیق روانی دارند.
وی ادامه داد: داده های به دست آمده از این پژوهش، در تعیین مکانیسم های علمی در رابطه با سلامت روان ضعیف همچون تنهایی، حیاتی هستند. در برخورد با نتایج این بیماری، منابع اجتماعی و شخصی موجود (به عنوان مثال ملاقات با خانواده و بستگان)، همچون عوامل انعطاف پذیر و مؤثر برای حل مشکلات بهداشت روان در این شرایط خاص و استرس زا هستند، در صورتیکه این بیماری به منابع انعطاف پذیر جامعه حمله کرده و آنها را از بین برده است.
دکتر حقگو پیشنهاد داد: بمنظور کاهش تاثیرات منفی روانی- اجتماعی شرایط قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی، اجرای استراتژی های ملی برای ارتقای مشارکت های اجتماعی بوسیله برنامه های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) مانند تماسهای ویدئویی، رسانه های اجتماعی و آموزش های ازراه دور برای برقراری ارتباط، مؤثر خواهد بود.
وی اضافه کرد: یافته های اینطور مطالعات کمک می کنند تا با یک برنامه ریزی مناسب، صرف نظر از ترس و تهدیدات این بیماری، چاره ای برای غلبه بر انزوای اجتماعی ناشی از بیماری و عوارض دیگر پیدا کرده و سیستم اجتماعی به همین دلیل تنظیم شود، چونکه هدف نهایی، «برجسته کردن اهمیت تنظیم برنامه ها در جهت پشتیبانی از افراد در هنگام گذر از این بحران است».
عضو هیات علمی گروه کاردرمانی دانشگاه علوم توانبخشی، همین طور دانش مبتنی بر مداخلات تخصصی کاردرمانی برای بهبود مقاومت مردم در مقابل این شرایط را لازم دانست.
بر اساس این گزارش، طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیماریهای ویروسی، یک مشکل جدی برای بهداشت عمومی هستند. طی ۲۰ سال گذشته، چندین بیماری ویروسی مانند SARS-CoV، در سال ۲۰۰۲ -۲۰۰۲ میلادی و آنفلوآنزای H1N1 در سال ۲۰۰۹ میلادی گزارش شده است. سندرم ویروس کرونا خاورمیانه (MERS-CoV) نخستین بار در سال ۲۰۱۲ میلادی در کشور عربستان سعودی شناسایی شد و در ۱۱ فوریه سال ۲۰۲۰ میلادی، مدیرکل این سازمان اعلام نمود که بیماری ناشی از کووید جدید به نام کووید ۱۹ (مخفف Coronavirus 2019 )، یک بیماری حاد تنفسی است که اخیراً در سراسر جهان گسترش یافته و با مرگ و میر دو درصد کشنده است.
دولت های سراسر جهان با اقدامات متقابل مانند محدودیت در مسافرت، قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی، اهتمام در کاهش اثرات ویرانگر ویروس دارند. در چنین شرایطی، به سبب اقدامات فاصله گذاری اجتماعی و انزوا و در بعضی موارد قرنطینه افراد در خانه، مشارکت اجتماعی افراد در کارهای زندگی روزمره کاهش پیدا می کند و بنظر می رسد پتانسیل رشد این ویروس در جهان به یک بیماری فراگیر و تهدیدی جدی برای سلامت جامعه تبدیل گشته است.
در تعریف اصطلاح “سلامت اجتماعی”، «افزایش مشارکت اجتماعی» یکی از اهداف مهم متخصصان بهداشتی است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) سفارش می کند که باید توجه ویژه ای به مشارکت اجتماعی شود، به ویژه برای افراد مسن، برای اینکه آنها زمان کمتری را در محیط های ساختاریافته اجتماعی سپری می کنند. علاوه بر این، مشارکت اجتماعی و درگیری در کارهای روزمره زندگی، نقش مثبت و مهمی در بهزیستی شخصی (بعنوان مثال، رضایت از زندگی) و بهزیستی اجتماعی دارد.
از طرف دیگر، شرکت در کارهای اوقات فراغت شخصی (که نوعی از مشارکت اجتماعی است)، از اهمیت بالایی برای سلامت جسمی و روانی و بهبود کیفیت زندگی برخوردارست. نبود ارتباطات اجتماعی منجر به اضطراب، تنهایی، افسردگی، وحشت، اختلالات روانی و بسیاری دیگر از مسائل در زندگی افراد می شود و بطور کلی بر سلامت جامعه، تاثیر منفی می گذارد.
نتایج حاصل از یافته های پژوهش «دکتر حجت الله حقگو، دکتر الیاس منفرد (اعضای هیات علمی گروه کاردرمانی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی) و دکتر محسن واحدی (عضو هیات علمی آمار زیستی و اپیدمیولوژی این دانشگاه)، نشان دهنده تاثیر کووید ۱۹ بر جنبه های مختلف زندگی افراد جامعه در حیطه های فعالیت در منزل، کارهای اجتماعی و کارهای مولد است.
در مجموع ۴۶۱ شرکت کننده (میانگین سنی ۸/۵ ± ۸۶/۳۶ سال) در این مطالعه مقطعی، بوسیله پر کردن پرسشنامه تلفیق اجتماعی Community Integration Questionnaire به طور آنلاین مشارکت داشتند. شرکت کنندگان در خرداد ماه سال ۱۳۹۹ در ایران بوسیله یک نظرسنجی آنلاین وارد مطالعه شدند و برای تکمیل پرسشنامه تلفیق اجتماعی (CIQ) بوسیله شبکه جهانی وب دعوت شدند. این پرسشنامه به مدت دو ماه در دسترس افراد شرکت کننده جهت تکمیل آن بود.
طبق نتایج حاصل از این پژوهش، پیش از شیوع کرونا، حدود ۲۵ درصد از پاسخ دهندگان اعلام کردند که شخص دیگری برای خرید مواد غذایی یا سایر کالاهای مورد نیاز در خانه اقدام می کرده است که بعد از شیوع ویروس کرونا به ۳۷ درصد بالا رفته است. با وجود این، به رغم افزایش نسبی خریدهای پاسخ دهندگان به تنهایی (از ۲۴ به ۲۸ درصد)، مشارکت آنها در خرید با شخص دیگری از ۴۹ به ۳۲ درصد کم شد.
قبل از کرونا، ۴۱ درصد از پاسخ دهندگان گزارش کردند که شخص دیگری در خانه برای آنها غذا تهیه می کرده است که بعد از شیوع ویروس کرونا به ۳۸ درصد رسیده است. در صورتیکه میزان مشارکت در پخت و پز در خانه بالا رفته است (از ۲۱ به ۲۴ درصد)، اما درصد کسانی که در خانه به تنهایی غذا تهیه می کنند، اندکی کاهش یافته است (از ۳۶ به ۳۵ درصد).
قبل از کرونا، در حدود ۲۷ درصد از پاسخ دهندگان اعلام کردند که شخص دیگری کارهای خانه را انجام می داده است که بعد از شیوع کووید۱۹، این میزان به ۲۵ درصد کم شد. در صورتیکه میزان مشارکت شخصی در کارهای روزمره منزل قبل و پس از شیوع ویروس کرونا تقریباً برابر بود (۴۰ درصد)، افرادی که کارهای روزانه منزل را به تنهایی انجام می دهند (از ۳۱ به ۳۲ درصد) افزایش یافت.
درصد کسانی که در خانه از بچه ها مراقبت می کردند، پیش از شیوع ویروس کرونا ۱۴ درصد بود که بعد از شیوع ویروس کرونا به ۸ درصد کم شد. میزان مشارکت در مراقبت از کودکان از ۱۸ درصد به ۲۴ درصد افزایش یافت و درصد کسانی که به تنهایی از کودکان مراقبت می کنند از ۱۶ درصد به ۱۸ درصد افزایش پیدا کرد. نیمی از شرکت کنندگان در مطالعه (۴۸ درصد) هیچ کودک زیر ۱۷سال در خانه نداشتند.
حدود ۱۰ درصد از پاسخ دهندگان اعلام کردند که پیش از شیوع ویروس کرونا در هیچ برنامه اجتماعی مانند دورهمی با دوستان و خانواده شرکت نمی کردند که پس از شیوع کووید۱۹ به ۶۱ درصد افزایش پیدا کرد. علاوه بر این، افرادی که برنامه های دورهمی را برای پاسخ دهندگان هماهنگ می کردند، از ۱۵ به ۷ درصد کاهش یافته و درصد پاسخ دهندگانی که این برنامه ها را همراه با دیگران هماهنگ می کردند، از ۵۶ به ۲۰ درصد کاهش یافته است. همین طور باید توجه داشت که درصد افرادی که این برنامه ها را به تنهایی هماهنگ می کردند، از ۱۵ به ۹ درصد کاهش یافته است. این نشان دهنده کاهش شدید ارتباطات اجتماعی و برنامه ریزی چنین اجتماعاتی است.
قبل از کووید۱۹، میزان افرادی که امور مالی شخصی شان بوسیله فرد دیگری انجام می شد، ۱۶ درصد بود که بعد از شیوع بیماری کرونا به ۲۹ درصد افزایش پیدا کرد. همین طور میزان مشارکت افراد در انجام امور شخصی خود به تنهایی از ۵۶ به ۵۲ درصد و مشارکت با شخص دیگر در انجام امور مالی شخصی از ۲۵ به ۱۷ درصد کاهش یافته است.
فقط دو درصد از پاسخ دهندگان در طول ماه پیش از کووید۱۹ از خانه برای خرید خارج نشده اند که بعد از شیوع ویروس کرونا تا ۲۰ درصد بالا رفته است. در صورتیکه به رغم افزایش درصد افرادی که ۴ بار در ماه برای خرید از خانه خارج شده اند (از ۳۵ به ۶۲ درصد)، درصد افرادی که ۵ بار یا بیشتر در ماه برای خرید از خانه بیرون می رفتند، کاهش یافته است (از ۶۱ به ۱۵ درصد).
قبل از شیوع کرونا، ۹۲ درصد از پاسخ دهندگان اعلام کردند که حداقل یک دفعه در طول ماه برای انجام کارهای تفریحی از منزل خارج می شدند که بعد از شیوع ویروس کرونا این میزان به ۱۸ درصد کم شد. همچنین، تعداد افرادی که ماهانه ۴ بار جهت شرکت در کارهای تفریحی خانه را ترک می کردند، از ۴۸ درصد (قبل از کرونا) به ۱۲ درصد کم شد (بعد از کرونا). به علاوه، تعداد افرادی که پنج بار یا بیشتر در یک ماه بیرون رفتند، از ۴۱ به ۳ درصد کم شد. میزان مشارکت در کارهای تفریحی به طرز شایان توجهی کاهش یافته است.
قبل از شیوع کرونا، فقط ۴ درصد از پاسخ دهندگان در طول یک ماه (قبل از کرونا) برای دیدار با دوستان و خانواده خود از خانه خارج نشده اند که بعد از شیوع ویروس کرونا به ۴۱ درصد بالا رفته است. با این وجود، تعداد افرادی که ماهانه چهار بار برای ملاقات با دوستان و خانواده خود از خانه خارج می شدند، اندکی کم شد (از ۵۰ درصد پیش از کرونا به ۴۹ درصد بعد از کرونا)، تعداد افرادی که هر ماه پنج بار یا بیشتر برای دیدار با دوستان و خانواده از خانه بیرون می روند، از ۴۳ درصد به هفت درصد کاهش یافته است.
هفت درصد از پاسخ دهندگان پیش از شیوع کرونا، کارهای تفریحی را به تنهایی انجام می دادند که بعد از شیوع ویروس کرونا به ۲۷ درصد افزایش پیدا کرد. بااینکه میزان مشارکت در چنین کارهایی با خانواده و دوستان از ۳۲ درصد پیش از شیوع ویروس کرونا به ۷۰ درصد بعد از شیوع ویروس کرونا افزایش پیدا کرد، میزان مشارکت در این فعالیتها با دوستان از ۵۷ درصد به تقریباً صفر درصد کم شد. هیچ تفاوتی بین داشتن یک دوست صمیمی در قبل و پس از کرونا وجود نداشت.
قبل از شیوع کرونا، تنها سه درصد از پاسخ دهندگان ترک از خانه (نادر/هرگز یا کمتر از یک دفعه در هفته) را گزارش دادند که بعد از کرونا تا ۴۳ درصد بالا رفته است. همین طور تعداد افرادی که هر هفته خانه را ترک می کردند، از ۱۹ درصد به ۳۳ درصد افزایش پیدا کرد، تعداد افرادی که هر روز خانه را ترک می کنند تا در کارهای مختلف شرکت نمایند، از ۷۶ درصد پیش از شیوع ویروس کرونا به ۲۲ درصد بعد از شیوع ویروس کرونا کاهش یافته است.
بر اساس اعلام دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، افرادی که در کارهای مدرسه ای/شغلی و کارهای مولد شرکت نمی کردند، ۶ درصد پیش از شیوع ویروس کرونا بود که بعد از آن به ۷ درصد افزایش پیدا کرد. به رغم آن که درصد افرادی که در کارهای نیمه وقت شرکت داشتند، از ۵۱ درصد پیش از شیوع ویروس کرونا به ۶۱ درصد پس از آن افزایش پیدا کرد، درصد افرادی که در کارهای تمام وقت شرکت داشتند، از ۳۲ درصد به ۱۰ درصد کم شد.

منبع: طب اصیل