همه چیز درباره خون های نادر

به گزارش طب اصیل گاهی تعدادشان به تعداد انگشتان یک دست هم نمی رسد، اما می توانند در بزنگاه حساس یک جراحی یا در لحظه تولد یک نوزاد به کمک بشتابند و با بخشیدن عصاره کمیاب وجودشان حیات بخشند؛ بخشندگان جان، دارندگان خونِ ˮنادرˮ…

دکتر مصطفی مقدم- مسئول طرح ملی خون های نادر در گفتگو با ایسنا، درباره گروه های خونی نادر، اظهار داشت: اگر گروه خونی فردی در میان یک جمعیت ۱۰۰۰ نفری مشابه داشته باشد، این فرد دارای گروه خونی نادر است و اگر گروه خونی فردی در میان ۱۰ هزار نفر، ۱۰۰ هزار نفر یا یک میلیون نفر دارای مشابه باشد، آن فرد دارای گروه خونی بسیار بسیار نادر است.
ثبت ۱۲۰۰ خون نادر در کشور
وی اضافه کرد: هم اکنون بانک اطلاعاتی خون نادر سازمان انتقال خون ۱۲۰۰ نفر را ثبت کرده که دارای گروه خونی نادر هستند و کمتر از ۱۰۰ نفر هم دارای گروه های خونی بسیار نادر هستند. باید توجه کرد که تابحال در دنیا حدود ۳۸ سیستم خونی شناسایی شده که در دل این سیستم ها بیشتر از ۳۴۰ گروه خونی قرار دارد. مانند سیستم خونی ABO که در آن گروه خونی A، B، O، AB و H را داریم که این گروه های خونی در یک سیستم خونی قرار می گیرند. همینطور سیتم خونی Kell که ۲۸ گروه خونی و سیستم خونی RH که ۵۶ گروه خونی را شامل می شود. بر این اساس تابحال مجموعا ۳۴۰ گروه خونی در دنیا شناسایی شده است و به مروز زمان هم این گروه های خونی با عنایت به تحقیقات و پژوهش هایی که انجام می شود، افزایش می یابند.

مقدم با اشاره به اینکه دانشمندان روزانه در پژوهش های مختلف گروه های خونی جدیدی را شناسایی و اعلام می کنند، افزود: انجمن بین المللی انتقال خون که مرکز آن در آمستردام هلند است، کارگروهی دارد که این گروه های خونی را نام گذاری می کند. این کارگروه هر دو سال یک مرتبه جلسه ای با حضور دانشمندان دنیا برگزار و اطلاعات را بررسی نموده و سپس این گروه های خونی را دسته بندی و گروه های خونی جدید را اعلام می کنند.
ذخیره ۲۳۰ گروه خونی نادر منجمد شده در سازمان انتقال خون
خونِ طلایی!

وی با اشاره به اینکه هم اکنون ۲۳۰ خون نادر از گروه های مختلف به صورت منجمد در سازمان انتقال خون ذخیره سازی شده است، اظهار داشت: بعنوان مثال یکی از گروه های خونی نادر گروه خونی بمبئی است که در کشور ما حدود ۶۰ نفر دارای این گروه خونی هستند و برآورد می نماییم که از هر یک تا دو میلیون نفر، یک نفر دارای گروه خونی بمبئی است. از دیگر گروه های خونی نادر می توان به گروه خونی پی نول، کِی نول، ORH نول، چِلانو منفی، Ss منفی و… اشاره نمود. از بین این گروه های خونی، گروه خونی بمبئی فراوانی بیشتری در ایران دارد. بعنوان مثال در گروه خونی چلانو ۱۰ نفر دارنده این خون شناسایی شده اند. بر این اساس از هر هشت میلیون نفر ایرانی یک نفر دارای گروه خونی چلانو است یا از گروه خونی ORH نول تنها دو نفر اهداکننده شناسایی شدند که به این مفهوم ست که بسیار نادر است و در هر ۴۰ میلیون نفر یک نفر دارنده این گروه خونی هستند. به این گروه خونی، خون طلایی هم می گویند.
چگونه به “نادر”ها خون رسانی می شود؟
مقدم با اشاره به فرایند خون رسانی به افراد دارای خون های نادر، اظهار داشت: اگر فردی به علل مختلفی چون حادثه، بارداری، زایمان و… احتیاج به خون داشته باشد و مشخص شود که این فرد دارای گروه خونی نادر است، به دو صورت عمل می کنیم؛ اول اگر این افراد را از قبل بشناسیم و آزمایش های مختلف برایشان انجام داده باشیم و اطلاعات شان را داشته باشیم، از قبل برایشان تمهیداتی را می بینیم؛ کارت شناسایی به آنها داده می شود و پلاکی که مشخصات گروه خونی شان در آن قرار دارد، به آنها داده می شود که آنرا به گردن شان می آویزند و اگر خدایی نکرده گرفتار حادثه ای شدند، این اطلاعات همراه شان است و پزشک متوجه گروه خونی نادر آنها می شود.

وی با تاکید بر اینکه در گروه خون های نادر سازمان انتقال خون به صورت ۲۴ ساعته پاسخگو هستیم، تصریح کرد: در عین حال اگر پزشکی از یک بیمارستان درخواست گروه خونی نادر دهد، پاسخگو هستیم و ذخیره خون نادر از قبل در فریزهای منهای ۸۰ درجه موجود است و بلافاصله با دستگاه های خاص و ویژه این خون ها از شرایط انجماد خارج شده و به صورت مایع قرار گرفته و برای بیمار به مرکز پزشکی ارسال می شود. البته این موارد باید با درخواست مکتوب از جانب پزشک به سازمان ارسال شود.

مقدم همینطور اظهار داشت: سفارش می کنم که اگر پزشکان متوجه شدند که در تأمین خون بیماری از بانک خون بیمارستانی مشکل دارند و نمی توانند خون سازگار برای فرد تهیه کنند، احتمال دهند که این فرد امکان دارد دارای خون نادر باشد و با سازمان انتقال خون تماس بگیرند یا در استان ها با مراکز و آزمایشگاه های اختصاصی سازمان تماس بگیرند تا ما پیگیری های لازم را برای تهیه خون انجام دهیم.

وی با اشاره به اینکه ۱۷ استان در کشور توانمندی پاسخگویی به افراد نیازمند به گروه های خونی نادر را دارند، اظهار نمود: این استان ها توانمندی فنی این مورد را دارند.
پزشکان خون ناسازگار تزریق نکنند
مقدم تصریح کرد: پزشکان از خدمات سازمان انتقال خون در حوزه گروه های خونی نادر آگاه باشند و اگر گروه خونی فردی با گروه های خونی موجود در بانک خون بیمارستان سازگار نیست، به هیچ عنوان گروه خونی ناسازگار به او تزریق نکنند؛ چونکه این کار منجر به مرگ بیمار می شود. ازاین رو در این موارد حتما با سازمان انتقال خون تماس بگیرند تا بتوانیم خون سازگار در اختیارشان قرار دهیم تا جان بیماران نجات یابد. پزشکان به هیچ عنوان در این حوزه ریسک نکنند. متاسفانه هر سال شاهد چنین مرگ هایی در میان بیماران هستیم. البته در اینباره آماری نداریم، اما به تازگی گزارشاتی داشتیم که بی جهت مادر حاملگی به علت تزریق خون ناسازگار فوت کرده است.
چرا برخی گروه خونی نادر دارند؟
وی همینطور اظهار داشت: جهش ژنتیکی، ازدواج های فامیلی و در بعضی موارد بیماری ها منجر به نادر شدن خون برخی افراد می شود.