خطرات حاملگی دوقلویی یا چندقلویی را بهتر بشناسید

طب اصیل: موضوعی که بتازگی در میان زوجین به ویژه زوج های جوان طرفدار بیشتری دارد، حاملگی دوقلویی یا چندقلویی است. این نوع حاملگی بااینکه در ظاهر جذاب به نظر می آید، اما ممکنست عوارض جدی برای مادر و جنین ها به دنبال داشته باشد که شاید تمام علاقه مندان به این نوع حاملگی از آن ناآگاه باشند.

به گزارش طب اصیل به نقل از ایسنا، دکتر مژگان وهابی دستجردی – متخصص زنان و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا – درباره علت شکل گیری حاملگی های دو یا چندقلویی اظهار داشت: معمولاً دوقلوها حاصل لقاح دو تخمک مجزا با دو اسپرم هستند یعنی در سیکل قاعدگی دو تخمک آزاد می شود و با دو اسپرم لقاح می یابد که حاصل آن تشکیل دو جنین و تولد دوقلوهای ناهمسان است. در مواردی هم که به صورت تصادفی رخ می دهد، یک تخمک و یک اسپرم لقاح می یابند اما در همان ابتدا سلول لقاح یافته به دو سلول تقسیم می شود که این دو سلول به صورت مجزا جفت و جنین می سازند و در نهایت به تولد دوقلوهای همسان می انجامد که به لحاظ ژنتیکی نیز مشابه اند.
عوامل موثر در حاملگی چندقلویی چیست؟
وی درباره عواملی که احتمال حاملگی دو یا چندقلویی را می افزایند، توضیح داد: یکی از این عوامل نژاد است. مثلاً در نژاد آفریقایی- آمریکایی شانس دوقلویی بیشتر است. عامل مهم دیگر وراثت خصوصاً از طرف مادر است. زمانی که مادر خودش حاصل یک زایمان دوقلویی است یا در خانواده اش سابقه حاملگی دوقلویی دارد، شانس حاملگی دوقلویی برایش بمراتب بیشتر است. عامل دیگر قد و جثه مادر است. در مادران قدبلند و با جثه درشت، احتمال حاملگی دو یا چندقلویی بیشتر است همین طور تغذیه مناسب و کافی نیز احتمال حاملگی دوقلویی را بیشتر می کند. افزون بر این موارد، تعدد بارداری، خصوصاً بیشتر از چهار بار احتمال حاملگی چندقلویی را بیشتر می کند.

این متخصص زنان احتمال حاملگی دو یا چندقلویی را در روش های کمک باروری بیشتر دانست و اظهارکرد: در روش های کمک باروری یا درمان ناباروری تمرکز بر این است که با افزایش تعداد تخمک شانس حاملگی افزایش یابد. بنا بر این در زوج هایی که از روش های درمان ناباروری استفاده می نمایند، احتمال حاملگی دو یا چندقلویی بیشتر است البته با پیشرفت روش های درمان ناباروری، متخصصان تلاش می کنند تا تعداد جنین کمتری را منتقل و از بروز عوارض حاملگی دو یا چندقلویی پیشگیری کنند.
عوارض حاملگی چندقلویی را بهتر بشناسید
این عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا با اشاره به پرخطر بودن حاملگی دوقلویی یا چندقلویی اظهار داشت: حاملگی دو یا چندقلویی عوارض مختلفی دارد. از همان ابتدای حاملگی به سبب بزرگ تر بودن سطح جفتی و ترشح بیشتر هورمون حاملگی احتمال بروز تهوع و استفراغ بیشتر است و حتی در مواردی ناچاریم خانم حامله را بستری نماییم. در طول حاملگی نیز به نسبت حاملگی تک قلویی احتمال بروز فشار خون بارداری، شدت بالای فشار خون حاملگی و سن پایین مبتلاشدن به آن بیشتر است البته علت مبتلاشدن به فشار خون حاملگی هنوز معین نمی باشد ولی نظریاتی وجود دارد که آنرا به ترشح مواد جفتی مرتبط می کند. در حاملگی دو یا چندقلویی میزان ترشح این مواد، به سبب توده جفتی بزرگ تر، بیشتر است و این می تواند توجیه کننده علت خطر بیشتر مبتلاشدن به فشارخون حاملگی در حاملگی های چندقلویی باشد. عارضه مهم دیگر خطر زایمان زودرس به صورت خودبه خود، به عللی مثل پارگی کیسه آب، یا با مداخله پزشکی، به عللی مثل وجود خطر برای سلامت مادر است. زایمان زودرس می تواند موجب بروز خطر برای جنین ها یا ناتوانی های آتی برای نوزادان شود.

وی در ادامه به مخاطرات زایمان در حاملگی چندقلویی اشاره و اظهارکرد: عوارض زایمانی نیز در حاملگی چندقلویی بیشتر است. میزان خونریزی دو برابر حاملگی تک قلویی است، خطر زایمان اورژانسی به دلایلی مانند کنده شدن جفت و خطر مبتلاشدن به مشکلات انعقادی نیز بیشتر است.

این متخصص زنان تصریح کرد: بارداری های چندقلویی جنین را هم تهدید می کنند. خطر سقط خصوصاً در سه ماهه اول حاملگی بیشتر است. احتمال از بین رفتن یکی از قل ها در طول حاملگی به دلیلهای نامعلوم و خطر وزن کم و مشکلات رشد هم در حاملگی دو یا چندقلویی بیشتر است. این اختلالات را ما در حاملگی دوقلویی همسان بیشتر می بینیم. دو قل ممکنست ارتباطات عروقی داشته باشند یا حتی یک قل از قل دیگر تغذیه کند و اختلاف وزن فاحش ایجاد شود همین طور خطر بروز انواع ناهنجاری های جنینی مانند ناهنجاری قلبی در حاملگی چندقلویی خصوصاً حاملگی دوقلویی همسان بیشتر است.

وی درباره راه های جلوگیری از زایمان زودرس در حاملگی دوقلویی یا چندقلویی اظهار داشت: متأسفانه این عارضه جزو خطرات جدی این نوع حاملگی هاست و علت آن می تواند اتساع رحم، انقباضات رحمی و پارگی کیسه آب باشد. در حاملگی دوقلویی حتی در تجویز دارو نیز محدودیت های بیشتری داریم بدین سبب چاره ای جز مراقبت و کنترل بیشتر خانم حامله نداریم اما در حاملگی چندقلویی که خانم با نارسایی دهانه رحم مواجه می باشد، می توانیم با سونوگرافی منظم و مداوم طول «سرویکس» را اندازه گیری نماییم و زمانی که از محدود نرمال کوتاه تر شد و خطر زایمان زودرس پیش آمد، با انجام «سرکلاژ» یا دوختن دهانه رحم، این خطر را کاهش دهیم البته حتی سرکلاژ نیز در حاملگی چندقلویی باید با احتیاط بیشتر و فقط در موارد ضروری صورت گیرد. در غیر این صورت می تواند عوارض بیشتری به همراه داشته باشد.

این متخصص زنان با اشاره به راه های جلوگیری از عوارض حاملگی چندقلویی اظهارکرد: اگر حاملگی سه قلویی یا بیشتر داشته باشیم، می توانیم از عمل «ریداکشن» یا کاهش انتخابی جنین استفاده نمائیم یعنی بعد از غربالگری اولیه که در هفته های یازدهم تا سیزدهم حاملگی انجام می شود، جنین یا جنین های مشکوک به داشتن ناهنجاری یا جنین های کوچک تر انتخاب و حذف می شوند تا جنین های دیگر بتوانند بهتر رشد کنند و سالم بمانند.

وی با اشاره به افزایش تمایل زوج ها به حاملگی چندقلویی اظهار داشت: این روزها خیلی از زوج ها دوست دارند که دوقلو حامله شوند. برای اینکه فکر می کنند خوب است که می توانند با یک حاملگی صاحب دو فرزند شوند اما این فقط ظاهر ماجرا است. اگر زوجین از خطرات و عوارض حاملگی دو یا چندقلویی برای مادر و جنین آگاه باشند، حتما حاملگی تک قلویی کم خطر را به حاملگی دوقلویی پرخطر ترجیح خواهند داد.
مراقبت های حاملگی را جدی بگیرید؛پرخوری ممنوع
این عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا هدف از مراقبت های حاملگی را کاهش عوارض مادری و جنینی دانست و اظهار داشت: در حاملگی دو یا چندقلویی لزوم و میزان این مراقبت ها بیشتر از حاملگی تک قلویی است بدین سبب به ویزیت ها و سونوگرافی ها بیشتری نیاز است برای اینکه پزشک باید مواظب بروز عوارض حاملگی باشد. مثلاً در سه ماهه نخست بررسی کند که آیا حاملگی دوقلویی تک جفتی است یا دوجفتی برای اینکه حاملگی تک جفتی می تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد همین طور باید بطور مداوم وضعیت جنین ها را از نظر وزن گیری و رشد و بروز ناهنجاری ها بررسی کرد بدین سبب طبق صلاحدید پزشک ممکنست تعداد ویزیت ها بیشتر و فواصل آنها کمتر از حاملگی تک قلویی باشد.

وی درباره تغذیه در حاملگی چندقلویی اظهار داشت: مادرانی که دوقلو یا چندقلو حامله می شوند ممکنست فکر کنند که باید بیشتر غذا بخورند یا مواد قندی بیشتری مصرف کنند. این تصور اشتباه است. نکته مهم در تغذیه، دریافت گروه های مختلف مواد غذایی به میزان کافی است البته خانم های دارای وزن نرمال، یعنی دارای شاخص توده بدنی بین ۲۰ تا ۲۵ می توانند در حاملگی دو یا چندقلویی بین ۱۶ تا ۲۴ کیلوگرم افزایش وزن داشته باشند اما اگر خانمی خودش اضافه وزن دارد، باید مراقب افزایش وزن خود در دوران حاملگی باشد. بطور کلی سفارش می شود که تغذیه خانم های حامله روزانه شامل ۴۰ درصد کربوهیدرات، ۴۰ درصد چربی و ۲۰ درصد پروتئین باشد که باید در وعده های گوناگون و از مواد غذایی متنوع و سالم دریافت شوند.

وی با اشاره به باورهای نادرست درباره مراقبت های حاملگی اظهارکرد: لازم نیست که خانم های حامله حتی ناشی از IVF یا حاملگی دوقلویی، در دوران حاملگی مدام استراحت کنند و بیشتر از حد نیاز غذا بخورند. مثلاً در سه ماهه نخست اصلاً لازم نیست مادر وزن اضافه کند، خصوصاً اگر از قبل اضافه وزن داشته باشد و در طول حاملگی هم باید رژیم غذایی کافی، متعادل و متنوع داشته باشد بدین سبب نباید پرخوری کنند و یا اطرافیان آنها را به مصرف بیش از اندازه مواد غذایی وادار کنند همین طور بااینکه در حاملگی دو یا چندقلویی سفارش می شود که خانم کمتر فعالیت کند، اما این به مدلول استراحت مطلق نیست برای اینکه نداشتن تحرک می تواند موجب ایجاد عوارضی مثل مشکلات انعقادی شود.

به گزارش پژوهشکده ابن سینا، وهابی درانتها درباره امکان پذیر بودن زایمان طبیعی در این حاملگی ها اظهار داشت: معمولاً در موارد اندک و خاص زایمان طبیعی در حاملگی دوقلویی امکان پذیر است. اگر سر هر دو قل به سمت پایین باشد، متخصص زنان هنگام زایمان حضور داشته باشد، یک فرد مجرب همه مراحل زایمان را انجام دهد و اتاق عمل هم برای موارد اضطراری و انجام سزارین در دسترس و آماده باشد، ممکنست به صورت طبیعی زایمان صورت گیرد.

منبع: طب اصیل